همه چیز درباره زایمان زودرس

تولد نوزاد قبل از هفته 37 بارداری که ناشی از انقباضات رحمی یا پارگی کیسه‌ آب باشد را زایمان زودرس می‌گویند و نوزاد به دنیا آمده قبل از هفته 37 بارداری را نوزاد نارس می‌نامند. گاهی اوقات دردهای زایمان و پارگی کیسه‌ آب قبل از هفته‌ 37 بارداری اتفاق می‌افتد، ولی تحت تمهیدات مناسب پزشکی زایمان به بعد از این هفته موکول می‌شود.

بنابراین تعداد زیادی از موارد این زایمان قابل تشخیص و درمان مناسب و جلوگیری از عوارض نارسی است. گاهی اوقات بنابه دلایل مادری یا جنینی مانند ایجاد پروسه‌ مسمومیت بارداری و در معرض خطر قرار گرفتن جان مادر یا ایجاد دسترسی جنینی و در معرض خطر قرار گرفتن جان نوزاد  یا جنین، نیاز به ختم بارداری قبل از این هفته است.

عوارض ناشی از زایمان زودرس در جنین

1: افزایش مشکلات تنفسی در نوزادان

2: خونریزی مغزی داخل در نوزاد متولد شده

3: عوارض گوارشی شامل عدم تحمل مواد، عدم تحمل شیر و یا اتساع روده‌ها

4: احتمال افزایش ایجاد زردی یا ایکتر نوزادی و عوارض مربوط به آن

5: اختلالات بینایی، اختلالات شنوایی یا فلج مغزی در موارد شدید نارسی یا در زایمان کمتر از سی و دو هفته

چنانچه زایمان بین 34 تا 37 هفته اتفاق بیفتد، عوارض نوزادی کمتر از نوزاد متولد شده در سن حاملگی کمتر از 34 هفته می‌باشد.

حتما بخوانید:مزایای آی وی اف چیست؟

دلایل ایجاد زایمان زودرس کدام است؟

1. دلایل فردی مادر
2. عوامل بیماری‌زا

دلایل فردی مادر شامل موارد زیر است:

1. سابقه‌ ژنتیکی اینزایمان در زن باردار و خانواده آن
2. سابقه‌ زایمان زودرس در حاملگی قبلی
3. بارداری در سن کمتر از هفده سال وسنبیشتر از سی و پنج سال
4. وزن بسیار کم مادر قبل از شروع بارداری
5. افزایش وزن نامناسب و کم مادر در حین بارداری
6. خونریزی واژینال در سه ماهه اول بارداری
7. آنمی غیرقابلکنترل در مادر
8. مصرف الکل، کوکایین، سیگار و کافیین فراوان در مادر
9. استرس شدید مادر
10. سطح اقتصادی و اجتماعی پایین مادر در جامعه
11. خشونت‌های خانگی

عوامل بیماری‌زا و ایجاد زایمان زودرس

در این مورد عوامل مختلفی وجود که در ادامه هرکدام از آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

عفونت‌ها

انواع عفونت‌ها شامل عفونت‌های واژینال، عفونت‌های ادراری و حتی عفونت‌های دهان و دندان سبب ایجاد زایمان زودرس می‌شود. بنابراین به مادران باردار توصیه می‌شود، درصورت مشاهده علایم عفونت حتما به پزشک مراجعه کنند و تحت درمان مناسب قرار گیرند.

مکانیسم ایجاد عفونت و بروز زایمان زودرس

عوامل بیماری‌زا سبب افزایش تولید پروستاگلاندین‌ها در جریان خون مادر می‌شود. پروستاگلاندین‌ها از  جریان خون به رحم منتقل می‌شوند. افزایش این مواد خاص سبب تضعیف دیواره‌ کیسه آمنیوتیک جنین شده و منجر به ایجاد دردهای زایمانی یا پارگی کیسه آب می‌شود. به‌این‌ترتیب طبق مکانیسم‌های توضیح داده شده، عفونت‌های بدن مادر حامله می‌تواند منجر به زایمان زودرس در حاملگی شود. به‌دلیل نقش بسیار مهم عفونت‌ها در بروز این زایمان، خانم‌هایی که قصد اقدام به بارداری دارند توصیه می‌شود. حتما از نظر عفونت‌های مختلف واژینال، ادراری، قلبی عروقی یا حتی دهان و دندان ابتدا مورد بررسی کامل قرار گیرند. درصورت بروز عفونت حتما درمان‌های مناسب انجام شده و سپس وارد پروسه‌ بارداری شوند.

اغلب عفونت‌های واژینال که منجر به بروز زایمان زودرس می‌شوند، شامل عفونت‌های ناشی از باکتری‌هایی مانند گونوکوک و کلامیدیا می‌باشد. این باکتری‌ها ممکن است باعث ایجاد علایم کلینیکی و عفونت‌های واژینال واضح شوند یا اینکه می‌توانند عفونت بدون علامت واژن در خانم ایجاد کنند.

درصورت کشف عفونت‌های کلینیکال درمان­های مناسب این دو باکتری به‌طورکامل بایستی انجام شود و بعد از اینکه از درمان قطعی و کامل بیماری اطمینان حاصل شد به مادر باردار اجازه‌ی ورود به فاز بارداری داده می‌شود. اگر این عفونت‌ها سبب علایم کلینیکال نشوند، انجام تست‌های اس‌تی‌دی و نمونه‌برداری از ترشحات واژن می‌توان از وجود این میکروب‌ها در واژن مطلع شد و درمان‌های مناسب را به عمل آورد.

خانمی که قصد اقدام به بارداری دارد، حتما باید از نظر عفونت‌های دهان و دندان و ترمیم و اصلاح دندان‌های در معرض خطر و توسط دندانپزشک درمان‌های کامل را دریافت کند. ازجمله عفونت‌هایی که ممکن است سبب ایجاد زایمان زودرس شود عفونت‌های ادراری در بارداری می‌باشد.

حاملگی های چندقلویی

دومین علت ایجاد زایمان زودرس بارداری‌های چندقلویی است. بارداری‌های دوقلو یا چندقلو با مکانیسم اتساع بیش‌از حد رحم می‌توانند منجر به بروز این نوع زایمان شود. باتوجه‌به عوارض جنینی و مادری و اقتصادی سیستم بهداشتی ناشی از این زایمان، در مواردی که احتمال زایمان‌های دوقلویی افزایش می‌یابد، مانند انجام پروسه‌های کمک باروری آی‌یو‌آی و آی‌وی‌اف بایستی مواظب باشیم که از ایجاد بیش از حد این موارد جلوگیری به عمل آید و به این ترتیب درصد زیادی از زایمانهای زودرس را کنترل خواهیم کرد.

افزایش مایع در جنین

در موارد افزایش مایع کیسه‌ امنیون یا پلی هیدروامنیوس که به دلایل متعددی مانند دیابت مادر و ناهنجاری‌های جنینی یا بدون علت اتفاق می­‌افتد، میزان ایجاد انقباض‌های قدرت رحمی افزایش یافته و درصد زایمان زودرس افزایش پیدا خواهد کرد.

اختلالات آناتومیک رحم

در موارد اختلالات آناتومیک رحم که شایع‌ترین آن شامل رحم سپتوم­دار و نارسایی دهانه‌ی رحم است. افزایش احتمال زایمان­های زودرس به وقوع می‌پیوندند. سایر اختلالات آناتومیک رحم مانند رحم دوشاخ، رحم تک‌شاخ و یا سیستم دوبل رحمی نیز از عواملی هستند که باعث افزایش ایجاد زایمان­های زودرس خواهد شد.

مواردی مانند رحم سپتوم­دار باید قبل از اقدام به بارداری توسط جراحی‌های لاپاروسکوپی و هیستروسکوپی اصلاح شود. در موارد نارسایی دهانه‌ی رحم یا سرویکس با اندازه‌گیری‌های مناسب دهانه‌ی رحم از سن حاملگی چهارده هفته در زنان پر خطر تا سنین بیست و دو هفته و دیده شدن کوتاهی سرویکس جراحی سرکلاژ یا دوخته شدن دهانه رحم توسط جراح زنان انجام می‌شود.

حتما بخوانید: سقط مکرر از علل تا تشخیص و درمان

نوزاد نارس چه شکلی دارد؟

علایم نوزاد نارس:

1- بدن کوچک و سر بزرگ

2- پوشیده شدن تمام بدن از مو

3- مشکلات تنفسی

4- اختلالات بلع می‌باشد.

بر اساس چین‌های کف پا نیز می‌توان به سن حدودی نوزاد و نارس بودن او شک کرد.

 چگونه می‌توان از زایمان زودرس جلوگیری کرد؟

اصلاح سیستم زندگی مادر که کاندید حاملگی می‌باشد مانند کنترل اختلالات تغذیه‌ای و وزن مناسب در بدو ورود به حاملگی، قطع سیگار، الکل، کوکایین و مواد مضر، ورود به بارداری با وزن مناسب و کنترل مناسب وزن در حین بارداری مواردی هست که می‌توان با کنترل این موارد تا حدی از وقوع زایمان زودرس جلوگیری کرد.

در بیمارانی که سابقه‌ی زایمان زودرس دارن و یا حاملگی پرخطر و حاملگی با روش‌های کمک باروری دارن با استفاده از اندازه‌گیری‌های طول سرویکس در حین بارداری می‌توان از کوتاه شدن دهانه­ی رحم یا سرویکس در زمان مناسب مطلع شویم و با انجام جراحی سرکلاژ، استفاده از داروهای مناسب یا استفاده از پساری تا حد زیادی جلوی این زایمان را بگیریم.

اگر مجبور شدیم به دلایلی مانند نجات جان جنین یا نجات جان مادر اقدام به انجام زایمان به طور طبیعی یا سزارین شدیم، استفاده از داروهای بلوغ ریه سبب کاهش عوارض نوزادی ناشی از نارسی جنین شود.

استفاده از داروی بتامتازون که به‌صورت آمپول‌های تزریق عضلانی به تعداد 6 آمپول که در عرض 24 ساعت استفاده می‌شود، موثرترین روش شناخته شده در ایجاد بلوغ ریه و جلوگیری از عوارض نارسی جنین می‌باشد. معمولا مصرف این آمپول‌ها در سنین کمتر از 36 هفته توصیه می‌شود.

درصورتی که بیمار دچار احساس درد ناشی از زایمان زودرس شد از داروهای شل کننده عضله رحم مانند آدالات و سولفات منیزم استفاده می‌شود.  اکثر زنان دچار علایم انقباضی رحم به این داروها جواب‌های مناسب می‌دهند و حداقل به مدت چند روز می‌توان درد ناشی از زایمان را به تعویق انداخت.

درمان زایمان زودرس چگونه است؟

این زایمان مانند هر مورد دیگری از درمان مهم‌تر، مطلع کردن علایم زایمان و اطلاع‌رسانی به بیمار می‌باشد. در مورد نوع دردهای زایمانی به بیمارانمون اطلاع رسانی کافی را داشته باشیم. باید به ایشان توصیه کنیم که در صورت بروز دردهای زایمانی واقعی قبل از 37 هفته به سرعت به مرکز درمانی مراجعه کنند.

بیمارانی که در معرض زایمان زودرس هستند، افزایش میزان مایع آمنیوتیک و یا رحم‌های پر از فیبروم که فرد را در معرض زایمان زودرس قرار می‌دهد. از هفته‌های 24 هفته بارداری پزشک به دقت علایم بیمار را تحت‌نظر داشته باشد و درصورت شک به دردهای زایمان زودرس از دستگاه توکوگرافی ثبت دردها استفاده می‌شود. درصورت بروز دردهای زایمانی با استفاده از داروهای پیشگیرانه به سرعت علایم بیمار کنترل می‌شود.

دردهای کاذب زایمانی

در مورد دردهای کاذب زایمانی نیز به بیماران توضیحات خاص را می‌دهیم که بیماران با دردهای کاذب زایمانی دچار علایم تشویش و اضطراب نشوند. از زنان حامله درخواست داریم که با وجود ترشحات، در صورت دیدن هرگونه ترشحات غیرطبیعی واژینال مانند ترشحات خونی و ترشحات سبز رنگ و افزایش ترشحات حتما به پزشک مراجعه کنند.

اگر علایم عفونت دیده شود، درمان مناسب عفونت‌های واژیناز باکتریال در طی بارداری می‌تواند از بروز زایمان زودرس به طرز موثری جلوگیری کنند یا ممکن است افزایش ترشحات به‌دلیل پارگی کیسه­ آب باشد. دراین‌صورت با تستی به نام آمنیوشور می­توانیم از پارگی زودرس کیسه‌ی آب مطلع شویم و با اقدامات مناسب، سرم درمانی و درمان آنتی بیوتیکی از بروز این زایمان جلوگیری کنیم.

بیمارانی که مستعد ایجاد مشکلات مادری ناشی از عوارضی مانند فشار خون بارداری، مسمومیت بارداری هستند نیز در طی بارداری باید زمان‌های مناسب تحت کنترل و تشخیص پزشک قرار گیرند.

همان‌طور که توضیح داده شد، عفونت‌ها نقش مهمی در ایجاد زایمان زودرس دارند. بنابراین ممکن است درمان آنتی بیوتیک وریدی در زمان تحت نظر گرفتن زن حامله در بیمارستان جهت ایشان تجویز شود. به این ترتیب به‌طور موثری می‌توانیم جلوی زایمان زودرس را بگیریم.

این زایمان علاوه‌بر ایجاد مسائل عاطفی شامل کوچک بودن جنین و… می‌تواند بار اقتصادی بسیار زیادی را بر سیستم بهداشتی کشور وارد کند. یکی از ملاک‌های سلامت باروری جامعه تعداد زایمان­های زودرس آن کشور می‌باشد. بستری نوزاد در ان‌آی‌سی‌یو و تجویز داروهای خاص، کشور و سیستم بهداشتی را متحمل ضررهای اقتصادی فراوان می‌کند. همچنین خانواده­ها از تحمل این ضررهای اقتصادی مصون نیستند.

جهت مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر با ما در تماس باشید.

اینستاگرام دکتر سروی