سقط جنین، عوامل, علائم و راهکارهای پیشگیری

.وقتی حاملگی بعد از هفته­ بیستم پایان یابد، سقط جنین نامیده می­‌شود. جنین در سن کمتر از بیست هفتگی توانایی ماندن در محیط خارج از رحم ­را ندارد. سقط از شایع­‌ترین عوارض بارداری است و حدقل در بیست تا سی درصد بارداری‌­ها دیده می­‌شود. در این مقاله با تعریف سقط جنین و دلایل آن و  راهکارهای درمان و پیشگیری از سقط جنین آشنا خواهید شد.

انواع سقط

سقط جنین ممکن است به‌صورت خودبه‌خود یعنی بدون مداخله اتفاق بیافتد یا اینکه سقط القایی جنین با تمایل مادر انجام شود. در موارد سقط القایی جنین ممکن است ختم بارداری به دلایلی مانند خطرناک بودن بارداری برای مادر یا اختلالات ژنتیکی جنین مانند سندرم­ داون مورد پیدا کند. سقط خودبه خودی به پنج نوع تقسیم می­شود که عبارتند از:

انواع سقط خودبه‌خودی

سقط جنین به صورت کامل:

در این نوع سقط، محصولات بارداری شامل جفت و جنین به صورت کامل از رحم دفع می‌­شود و علائم سقط شامل خون­ریزی و درد به سرعت بهبود می‌­یابد.

سقط ناکامل جنین:

در این نوع سقط، ممکن است جنین دفع شود و جفت همچنان باقی بماند، بنابراین درد و خون­ریزی همچنان ادامه دارد و خون­ریزی ممکن است خطرناک باشد و مداخله­ی جراحی ضرورت پیدا کند.

سقط اجتناب­ ناپذیر جنین:

در این نوع سقط، علائم سقط شامل درد و خون­ریزی دیده می‌­شود. در معاینه توسط پزشک، دهانه­ رحم یا سرویکس باز است، ولی هنوز محصولات بارداری شامل جفت ­و جنین داخل رحم دیده می‌­شوند و سقط به صورت کامل انجام نشده.

تهدید به سقط:

در این مورد بیمار دچار لکه­‌بینی و درد مختصر زیرشکم می­‌شود. البته امکان دارد که علائم تشدید شده و به سقط منجر شود. در بیشتر موارد درصورت سالم ماندن جنین و زنده ماندن آن، این نوع سقط کاملا قابل پیشگیری و درمان می‌­باشد.

سقط مکرر :

وقتی حداقل دوبار سقط جنین پشت سرهم اتفاق بیافتد، اصطلاح سقط مکرر نسبت داده می­‌شود. مادری که دچار سقط مکرر است، ممکن است دارای حاملگی زنده­ ی قبلی بوده باشد. در بیماران دارای سابقه سقط مکرر، باید علل سقط مورد بررسی کامل قرار گیرد. همچنین روش­های پیشگیری و راهکارهای درمانی برای حاملگی­‌های بعدی درنظر گرفته شود.

سقط فراموش شده:

در این سقط به‌صورت خودبه‌خودی داخل رحم از بین می­‌رود یا اینکه ممکن است خودبه‌خود جذب شود. در صورتی که جنین در داخل ساک بارداری به‌صورت خودبه‌خود جذب شود، اصطلاح حاملگی پوچ نیز اطلاق می‌­شود.

عوامل فردی که سبب افزایش میزان سقط می­‌شود کدام است؟

• پدر و مادر با سن بالا
• مولتی پاریته مادری یعنی زنانی که دارای تعداد زیادی زایمان بوده‌­اند
• سابقه­ سقط قبلی
• سابقه­ ناهنجاری­‌های جنینی
• حاملگی بلافاصله پس از زایمان زنده

 مکانیسم سقط جنین

مکانیسم سقط کامل جنین مشخص نیست، ولی در اوایل بارداری و به هنگام لانه­گزینی، جنین به‌عنوان یک جسم خارجی برای رحم عمل می‌­کند و مکانیسم­های ایمونولوژیک دست به کار می­‌شوند. سپس رحم را برای پذیرش جنین آماده می­‌کنند. در صورتی که این مکانیسم‌­ها به موقع وارد عمل نشده باشند، جنین به خوبی توسط رحم پذیرفته نمی­‌شود و احتمال سقط آن افزایش می‌یابد.

علائم سقط جنین

• افزایش ترشحات واژن
• دردلگن و انقباضات شکمی
• خون­ریزی یا لکه­بینی

هر خانم بارداری که از درد لگن، انقباضات شکمی و یا لکه بینی شاکی است جهت بررسی جنین و احتمال سقط به پزشک خود مراجعه کند.

بیشتر بخوانید: درمان بیماران مبتلا به سقط مکرر

 چرا سقط جنین اتفاق می افتد؟

1-عفونت­ها: بعضی از انواع عفونت‌­های تناسلی در صورتی که برای اولین‌بار اتفاق بی‌افتد و ایمنی قبل از بارداری وجود نداشته باشد، می‌­تواند سبب افزایش سقط جنین شود. عفونت­‌های دیگر شامل سرخجه، آبله مرغان و سایتومگالوویروس نیز احتمال سقط را افزایش می­‌دهند.

2- ناهنجاری­‌های آناتومیک رحم شامل رحم سپتوم‌دار، نارسایی دهانه­ رحم، رحم تک شاخ، رحم دوشاخ و سیستم دوبل رحمی می­‌تواند سبب افزایش سقط یا افزایش حاملگی‌­های خارج رحم شود. بعضی از این ناهنجاری‌­ها مانند سپتوم رحمی توسط جراحی لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی قابل اصلاح است. حتما پس از اصلاح سپتوم رحم بارداری با موفقیت بالایی اتفاق می افتد. در مواردی مانند کوتاه بودن طول سرویس که پزشک از روی انجام سونوگرافی‌های واژینال مرتب در طی بارداری به این موضوع پی می­برد را می­‌توان با انجام عمل جراحی سرکلاژ و دوختن دهانه­ رحم درمان کرد.

3-بیماری­های مزمن مادر مانند نارسایی کلیه، بیماری های قلبی، دیابت تیپ یک و سلیاک.

4- اختلالات هورمونی در مادر مانند اختلالات تیروئید، سندرم تخمدان پلی کیستیک و یا دیابت بارداری.

5-اختلالات ژنتیک: وجود ژن‌های مغلوب در والدین مثل بیماری اس ام اس که ژن مغلوب درون پدر و مادر دیده می‌­شود و در جنین بروز یافته.

6-مشکلات مربوط‌به سیستم ایمنی که قبلا توضیح داده شد و رحم در پذیرش ایمونولوژیک جنین دچار اختلال می­‌شود. این نوع مشکلات سیستم ایمنی با چک کردن سیستم­­‌های پذیرش آندومتر و انواع فاکتورهای سی‌دی می‌­توان به اختلالات احتمالی سیستم ایمونولوژیک پی برد. برای درمان اختلالات سیستم ایمنی از داروهایی مانند IVIg می‌­توانیم بهره‌­مند شویم.

7- اختلالات ترمبوفیلی مانند کمبود پروتئین اس پروتئین سی و آنتی ترومبین سه: این اختلالات می‌­تواند به صورت ارثی یا اکتسابی در مادر وجود داشته باشد. جهت درمان اختلالات ترومبوفیلی از داروهایی آسپرین و انوکساپرین استفاده می‌­کنیم.

8-استفاده از مواد مضر مانند سیگار، الکل، کوکائین، گازهای بیهوشی و ذرات سنگین.

بیشتر بخوانید: سقط مکرر از علل تا تشخیص و درمان

روش‌های درمان سقط جنین

وقتی بیماری با علائم سقط جنین به پزشک مراجعه می­‌کند  اقدامات درمانی ابتدایی شامل احیای قلبی و عروقی و رساندن مقدار کافی مایعات به بدن مادر و ذخیره­ خون کافی برای مادر می‌باشد. درصورتی که بیمار دارای گروه خونی منفی تزریق آمپول روگام فراموش نشود. انجام سونوگرافی واژینال برای بررسی وضعیت حاملگی لازم است. در طی انجام سونوگرافی واژینال، طول سرویکس، بازشدن یا مخروطی شدن شکل سرویکس بررسی می‌­شود، سلامت جنین نیز چک شده و ضربان قلب جنین ثبت می‌­شود. در مواردی که مشکلاتی مانند جفت سرراهی وجود داشته باشد نیز این مورد اطلاع داده می­‌شود.

اگر مادر در حین بروز علائم سقط جنین توسط پزشک سونوگرافی شود و جنین زنده نباشد، بیمار در سه ماه اول بارداری باشد، می­‌توان بیمار را به منزل فرستاد و تحت نظارت دقیق قرار داد. البته در صورت افزایش درد یا خون­ریزی، بیمار را در بیمارستان بستری می‌شود. گاهی ممکن است مادر دچار سقط اجتناب ناپذیر باشد و از طرفی جنین زنده و خون­ریزی شدید غیرقابل کنترل در حال انجام باشد. دراین‌صورت بیمار بستری شده و به اتاق عمل برده شده و جهت نجات جان مادر عمل جراحی ساکشن و خروج محتویات حاملگی انجام می­‌شود.

در چه مواردی از داروهای آرام کننده و شل کننده استفاده می‌شود؟

در موارد تهدید به سقط که فقط اندکی خون­ریزی وجود دارد و جنین نیز زنده است، از داروهای آرام‌کننده و شل­‌کننده رحم مثل انواع شیاف­های پروژسترونی و داروهای تزریقی استفاده می­‌کنیم. بیمارانی که با روش آی‌وی‌اف و کمک باروری حامله شده‌­اند، موارد تهدید به سقط را به صورت لکه‌بینی به وفور تجربه می‌­کنند.

بیمارانی که با مشکل سقط فراموش شده مراجعه می کنند، از حضور جنین از بین رفته در داخل رحم، بسیار نگران هستند. بیشتر والدین نگران این موضوع هستند که مرگ جنین ممکن است به سلامتی مادر آسیب وارد کند.

در این مورد به بیمار این اطمینان را می‌­دهیم که مرگ یک جنین کوچک به هیچ‌­ وجه سبب ایجاد اختلالات انعقادی، و آسیب به سیستم انعقادی مادر نمی­‌شود.

در این موارد می‌توان صبر کرد تا علائم خون­ریزی و دفع جنین آشکار شود و بهتر است جنین و جفت بدون مداخله دفع شوند.

دلیل افزایش بستری به‌دلیل سقط لقایی

امروزه به دلیل افزایش غربالگری­‌های جنین، تعداد بستری به‌دلیل سقط القایی( ناشی از ناهنجاری­‌های جنینی) نیز افزایش یافته است. براساس غربالگری­‌های جنین تا سن هیجده هفتگی مجوز قانونی سقط جنین داده می­‌شود. در این موارد بیمار در بیمارستان بستری شده و با استفاده از داروهای القاکننده­ سقط، دردهای زایمانی تحریک می‌­شود. بعد به تدریج دهانه‌­ سرویکس بازشده و حاملگی سقط می­‌شود.  ممکن است جفت از دهانه رحم خارج شود. یا اینکه لازم باشد برای خروج جفت از روش ساکشن کورتاژ استفاده شود.

در تمام این موارد حتما بیمار بایستی یک هفته پس از انجام سقط توسط سونوگرافی واژینال بررسی شود. درصورت وجود بقایای بارداری جراحی به روش هیستروسکوپی انجام می‌شود. روش هیستروسکوپی جهت خروج بقایای بارداری این مزیت را داراست. این روش توسط دوربین مخصوص، حفره رحم به‌طورکامل بررسی می‌شود و خروج بقایا به صورت کامل انجام می­‌شود.

مشکلات وجود طولانی مدت جنین در رحم

همان­‌طور که می‌­دانید وجود طولانی مدت بقایای رحم به‌صورت یک جسم خارجی عمل می­‌کند و مانع از بارداری بعدی می‌­شود. اگر جفت طولانی مدت داخل رحم بماند، آسیب به آندومتر و چسبندگی­‌های حفره­‌ داخلی رحم اتفاق می‌افتد.

در گذشته از روش دیلاتاسیون یا گشادکردن دهانه­ رحم برای ختم بارداری استفاده می‌شد. به‌دلیل افزایش عوارض مادری مانند نارسایی دهانه رحم یا پارگی دهانه­ رحم، این روش‌­ها کنار گذاشته شده. امروزه از روش سقط دارویی استفاده می‌­شود.

مادرانی که به دلایل خود خواسته و ایجاد حاملگی­‌های برنامه­‌ریزی نشده خواستار سقط القایی جنین هستند، باید مواظب باشند. معمولا در مراکز غیرقانونی، آسیب‌­هایی جدی به فرد وارد می شود. از جمله:  ایجاد نارسایی دهانه­ رحم یا سوراخ شدن رحم و آسیب به ارگان‌های لگنی و شکمی اتفاق می‌افتد.

در صورت وقوع سقط، باید محصولات بارداری برای بررسی از نظر حاملگی مولار به پاتولوژی ارسال شود.

جهت مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر با ما در تماس باشید.

اینستاگرام دکتر سروی