تمام آنچه باید از هیستروسکوپی بدانید!!!

هيستروسكوپی رحم یک عضو ماهیچه ای به شکل گلابی در ناحیه لگن خاصره قرار دارد. رحم حداقل برای 40 هفته تنها خانه‌ فرزندتان است. قبل از بارداری، رحم نسبتاً کوچک است، یعنی حدوداً 5/7 سانتیمتر طول و5 سانتیمتر پهنا دارد. با این وجود، اندازه رحم در هر خانمی متفاوت است. بانوانی که هرگز زایمان نداشته‌ اند، اغلب نسبت به آنانی که زایمان داشته‌اند، رحم کوچکتری دارند. هيستروسكوپی رحم بعنوان یکی از بخش های دستگاه تناسلی زنان مهمترین نقش را در باروری ایفا می کند. رحم محل اصلی نگهداری و تغذیه جنین در زمان بارداری است. این اندام ممکن است مانند هر عضو یا اندام دیگر بدن، دچار بیماری ها و عارضه گردد. یکی از متدهای نوین پزشکی که به بررسی و درمان مشکلات مربوط به رحم می پردازد هیستروسکوپی است.

هیستروسکوپی چیست؟

در عمل هیستروسکوپی، وسیله ای تلسكوپ مانند از طریق دهانۀ رحم وارد حفرۀ رحم می شود. سپس پزشك رحم و دیواره های رحمی را از نظر وجود انواع چسبندگی های داخلی رحم، پولیپ یا فیبروم، با مشاهده مستقیم بررسی می کند. در ضمن انجام این نوع جراحی هر گونه ناهنجاری و پاتولوژی داخل حفره رحم و کانال سرویکس همزمان با انجام هیستروسکوپی و در همان جلسه قابل درمان می باشد. بنابراین این روش تشخیصی و درمانی محسوب می شود.

عمل هیستروسکوپی

انواع هیستروسکوپی

امروزه هیستروسکوپی در زُمره روشهای تشخیص و اصلاح اختلالات زنان، نیاز به جراحی‌های بزرگ و برش بافت های بدن و بستری شدن را از میان برده است.

هیستروسکوپی در دو متد تشخیصی و درمانی انجام می گیرد که در ادامه بشرح هرکدام می پردازیم.

هیستروسکوپی تشخیصی

هیستروسکوپی تشخیصی در بررسی ناباروری، سقط مکرر و خونریزی غیر طبیعی رحمی، تشخیص سرطان آندومتر (سرطان رحم) کاربرد دارد. هیستروسکوپی تشخیصی برای بررسی داخل رحم استفاده می شود. در تشخیص وضعیت غیر طبیعی رحم مانند میوم داخلی، اسکار (بافت ناشی از التیام زخم) و چسبندگی، پولیپ و بررسی دیواره داخل رحمی (سپتوم) و اختلالات مادرزادی رحم کمک کننده است.

هیستروسکوپی تشخیصی تحت بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی خفیف انجام می گیرد. برای کاهش خطر در صورت بارداری احتمالی، هیستروسکوپی تشخیصی معمولاً پس از قاعدگی انجام می شود.برای انجام هیستروسکوپی ابتدا فرد در وضعیت مناسب قرار می گیرد. سپس دهانه رحم (سرویکس) پس از بیهوشی با استفاده از ابزار مخصوص، برای عبور هیستروسکوپ و دیگر ابزار لازم  باز می‌ شود.

 هیستروسکوپی درمانی

با هیستروسکوپی درمانی می توان بسیاری از عارضه ها و ضایعات شناسایی شده در جریان هیستروسکوپی تشخیصی را درمان نمود. هیستروسکوپی درمانی همزمان با لاپاروسکوپی تشخیصی نیز قابل انجام است. هیستروسکوپی درمانی شبیه هیستروسکوپی تشخیصی است، ولی هیستروسکوپ مورد استفاده پهن تر است. به این علت که وسایل جراحی مانند لیزر، قیچی، فورسپس نمونه برداری، الکترود و غیره از طریق هیستروسکوپ وارد رحم شوند.

با این عمل درمانی، میوم ها، بافت اسکار و پولیپ از داخل رحم برداشته می شود. بعضی از اختلال‌های مادرزادی نیز، مثل سپتوم رحمی ( تیغه داخل رحمی) از طریق هیستروسکوپ قابل اصلاح است. پس از ترمیم، معمولاً سوند ادراری فولی یا آیودی داخل رحم گذاشته می شود تا از ایجاد بافت اسکار و چسبندگی دیواره‌های رحم جلوگیری شود. پس از جراحی برای مهار عفونت و تحریک ترمیم آندومتر، ممکن است آنتی‌ بیوتیک و یا داروهای هورمونی تجویز شود.زمانیکه علت خونریزی شدید رشد بیش از حد آندومتر است و بیمار تمایل به هیسترکتومی ندارد. برای جلوگیری از خونریزی شدید رحمی می توان از روش هیستروسکوپی درمانی برای برداشت آندومتر استفاده شود. لاپاروسکوپی تشخیصی نیز می تواند همزمان انجام شود تا پزشک بتواند داخل و خارج رحم را همزمان ببیند.

از سایر کاربرد های هیستروسکوپی درمانی:

• کاشت آی‌یو‌دی؛ جابجایی آی‌یو‌دی هایی که در مکان درست قرار داده نشده‌اند؛
• کاشت ایمپلنت پیشگیری از بارداری در دهانه فالوپ، بعنوان روشی برای عقیم‌ سازی دائمی؛
• برطرف سازی پریودهای نامنظم و دردهای شدید رحمی و …درمان ناباروری و سقط مکرر جنین؛
• حذف چسبندگی رحم که در اثر عفونت یا عمل جراحی به وجود می‌آید نیز از دیگر کاربردهای هیسترکتومی درمانی است.
• در موارد ناباروری، هیستروسکوپی جهت یافتن علت ناباروری و برطرف کردن چسبندگی‌های رحمی کاربرد دارد. سپتوم یا دیواره داخل رحمی، عامل مهمی در ایجاد سقط مکرر در بسیاری از بیماران است که توسط هیستروسکوپی قابل تشخیص و درمان است.

حتما بخوانید:  آی وی اف چیست

عمل هیستروسکوپی چگونه انجام می شود؟

ابتدا تست های سلامت عمومی جهت بیمار انجام می شودو طول مدت زمان حدود هشت تا دوازده ساعت به بیمار توصیه می شود. بیمار بر روی تخت اتاق عمل در وضعیت مناسب قرار می گیرد. پاک سازی بدن بیمار قبل از شروع عمل انجام می شود. بیمار تحت بیهوشی عمومی با ماسک قرار می گیرد. دهانه رحم (سرویکس) پس از بی هوشی با استفاده از ابزار مخصوص، برای عبور هیستروسکوپ و دیگر ابزار لازم  باز می‌شود. هیستروسکوپ یک ابزار میله مانند باریک است که در انتهای آن دوربین حساسی قرار دارد. این ابزار میله مانند دو مسیر یکی برای ورود و خروج مایعات و دیگری برای ورود ابزار جراحی دارد.

این وسیله از کانال دهانۀ رحم به قسمت تحتانی رحم وارد می شود. سپس گاز دی اکسید کربن و یا محلول‌های خاص از طریق آن به حفره رحمی منتقل می شود. این گاز یا محلول، حفرۀ رحمی را باز و پزشک را قادر می‌کند تا قسمت های داخلی رحم را کاملاً بررسی کند.انجام عمل جراحی هیستروسکوپی از نوع تشخیصی در مطب به صورت سرپایی نیز امکان پذیر است که به ان افیس هیستروسکوپی گفته می شود. در نوع افیس برای باز کردن حفره رحم از گاز دی اکسید کربن استفاده می شود و فقط برای اقدامات تشخیصی استفاده می شود. در طی این عمل بیمار هوشیار است و می تواند داخل حفره رحم خود را ببیند.بیمار می تواند بلافاصله پس از جراحی مرخص شود.

سایر وسایل مورد نیاز:

چند وسیله دیگر لازم است که انجام هیستروسکوپی کامل شود. این وسایل شامل مانیتور برای دیدن تصاویر جراحی، نور سرد جهت روشن کردن و قابل دید کردن حفره رحم، سیستم ورود و خروج مایعات و گاز به داخل حفره رحم و کنسول نور و پمپ کنترل مایعات از جمله وسایل مورد نیا جهت جراحی هیستروسکوپی هستند.

انواع هیستروسکوپ

1-هیستروسکوپ تشخیصی

این نوع هیستروسکوپ که به نام ابداع کننده ان هیستروسکوپ بتوکی نامیده می شود اغلب برای اعمال هیستروسکوپی تشخیصی استفاده می شود. جراحی های کوچک هیستروسکوپی مثل برداشتن پولیپ یا رزکشن سپتوم کوتاه و برطرف کردن چسبندگی های مختصر اندومتر را می توان با استفاده از این نوع هیستروسکوپ انجام داد. به دلیل باریک بودن قطر این وسیله، گشاد کردن دهانه رحم الزامی نیست و به روش ورود زیر دید دوربین این عمل قابل انجام است.طول مدت جراحی با هیستروسکوپ تشخیصی کوتاه بوده و بیمار به راحتی این عمل را تحمل می کند. درد بیمار پس از عمل بسیار اندک بوده و طول مدت ریکاوری کوتاه است.

2-هیستروسکوپی افیس

قطر هیستروسکوپی افیس بسیار باریک تر از هیستروسکوپ تشخیصی است. به گونه ای که در مطب بدون انجام بیهوشی و بدون درد قابل انجام است. در این نوع هیستروسکوپی برای پر کردن حفره رحم از گاز دی اکسید کربن استفاده می شود هر چند که از میزان اندک مایعات نیز می توان بهره برد. از  هیستروسکوپی افیس فقط برای اقدامات تشخیصی استفاده می شود در صورت وجود هر گونه پاتولوژی داخل اندومتر باید از انواع دیگر هیستروسکوپ استفاده کنیم.

3- هیستروسکوپ رزکتوسکوپی

این نوع از هیستروسکوپ فقط برای اقدامات درمانی برای مثال برداشتن فیبروم و ترمیم سپتوم های بلند رحم استفاده می شود. این هیستروسکوپ از انواع دیگر ضخیم تر است. بنابراین قبل از این نوع جراحی آماده سازی سرویکس با شیاف های نرم کننده و یا گشاد کردن سرویکس با دیلاتور در حین جراحی لازم است. جراحی با این نوع هیستروسکوپ بیشتر طول می کشد. در زمان ریکاوری بیمار باید مواظب اختلال اب و الکترولیت بیمار باشیم. برای برش بافتی از انرژی کوتری تک قطبی یا دو قطبی استفاده می‌شود. برای پر کردن حفره رحم از مایعات استفاده می شود. انرژی کوتری دو قطبی به دلیل استفاده از مایعات مناسب تر برای باز کردن حفره رحم با عوارض کمتری همراه است.

حتما بخوانید: عمل هیستروسکوپی چقدر طول می کشد؟

چه مشکلاتی با هیستروسکوپی قابل درمان هستند؟

1-خونریزی نامنظم رحمی

یکی از بیشترین شکایات خانم ها خونریزی های نامنظم سیکل قاعدگی است. این مشکل ممکن زنان را در هر گروه سنی درگیر کند. اولین اقداماتی که در برخورد با مشکل خونریزی نامنظم رحمی صورت می گیرد انجام سونوگرافی واژینال و تست های هورمونی تخمدان است. در صورتی که خونریزی به درمان های معمول جواب ندهد ، خونریزی های حول وحوش یائسگی و همچنین افزایش ضخامت دیواره رحم انجام هیستروسکوپی لازم است. اگر در سونوگرافی واژینال پاتولوژی هایی مثل پولیپ یا فیبروم های داخل حفره رحم دیده شود حتما برای تایید تشخیص و درمان همزمان انجام هیسروسکوپی اجتناب ناپذیر است.

2-قبل از ای وی اف

در موارد شکست پی در پی ای وی اف و اختلال در لانه گزینی جنین جهت بررسی علت مجاز به انجام هیستروسکوپی هستیم. در بعضی مقالات انجام هیستروسکوپی به صورت روتین قبل از انجام ای وی اف توصیه شده است. در این موارد در مورد افزایش موفقیت ای وی اف در صورت انجام هیستروسکوپی با بیمار صحبت می کنیم. در صورت تمایل ایشان هیستروسکوپی قبل از سیکل انتقال جنین انجام می شود. در حین انجام هیستروسکوپی قبل از انتقال جنین خراش اندومتر انجام می شود، ذکر شده که انجام این کار سبب افزایش قابلیت اندومتر جهت لانه گزینی جنین خواهد شد.

3-پولیپ رحم

در صورتی که در سونوگرافی واژینال اندومتر حاوی پولیپ دیده شود با استفاده از هیستروسکوپی اقدامات لازم جهت خروج پولیپ انجام می شود. همچنین در طی سیکل های ای وی اف بسیار اتفاق می افتد که در اثر مصرف هورمون ها اندومتر پولیپ ساز می شود. در این موارد قبل از انتقال جنین حتما بایستی پولیپ توسط هیستروسکوپی خارج شود.

دکتر سروی در خصوص عمل هیستروسکوپی برای برداشتن پولیپ یکی از بیمارانشان به این صورت توضیح داده اند که : “بیمار 60 ساله هستند  و 10 سال است که یائسه شده اند. مشکلشان این بوده است که بعد از ده سال یائسگی دچار خونریزی شده بودند. برای ایشان سونوگرافی واژینال انجام دادم. مشاهده نمودم که دیواره داخل رحم ضخیم شده بود. ناگفته نماند که در خانم هایی که یائسه هستند دیواره ی رحم حتما باید کمتر از 4میلی متر باشد. ولی در سونوگرافی واژینال مشخص شد که دیواره ی رحم بیمارحدود 15میلی متر بود. پس در نهایت از روش هیستروسکوپی استفاده کردم. داخل حفره رحم بیمار، پولیپ دیده شد که پولیپ را برداشتیم. سپس پولیپ را جهت بررسی به واحد پاتولوژی فرستادیم که از نظر بدخیمی چک کنند و به ما گزارش دهند.”

4-میوم های ساب موکوزال

انواع مختلف فیبروم داخل رحم دیده می شود که به صورت اینترامورال ساب موکوزال و ساب سروزال تقسیم بندی می شوند. فقط نوع فیبروم ساب موکوزال که به داخل حفره رحم برجستگی دارد را می توان توسط هیستروسکوپی جراحی کرد. در صورتی که سایز این فیبروم بزرگ باشد حتما از درمان هورمونی پس از عمل بهره خواهیم برد.

5-سپتوم رحم

سپتوم رحم نوعی از ناهنجاری اناتومیک رحم می باشد که در این اختلال به صورت مادرزادی حفره رحم توسط دیواره ای به دو قسمت تقسیم می شود. توسط جراحی هیستروسکوپی و استفاده از تکنیک رزکتوسکوپی این دیواره برداشته می شود و حفره رحم نرمال حاصل می شود. وجود سپتوم رحم باعث افزایش سقط جنین، زایمان زودرس، جدا شدن زودرس جفت و شکست ای وی اف می شود. در بیماران کاندید ای وی اف در صورت وجود سپتوم که در عکس رنگی از رحم دیده می شود حتما بیمار باید تحت هیستروسکوپی قرار گیرد و ترمیم سپتوم انجام شود.

6-چسبندگی های داخل رحم

چسبندگی های داخل رحم معمولا به دنبال سقط و کورتاژ ناشی از ان، خونریزی های شدید پس از زایمان، عفونت های مزمن لگن مثل سل لگنی و ای وی اف های مکرر اتفاق می افتد. در حین انجام جراحی هیستروسکوپی امکان از بین بردن چسبندگی ها و ایجاد حفره رحم مناسب وجود دارد.

7-خروج بقایای بارداری

گاهی اوقات به دنبال سقط وعدم دفع به موقع محصولات حاملگی، جفت به حفره اندومتر چسبندگی پیدا می کند. در این صورت محصولات بارداری توسط کورتاژ خارج نخواهند شد. لازم است جهت خروج انها از روش هیستروسکوپی بهره ببریم.

دکتر سروی در خصوص عمل هیستروسکوپی جهت خروج بقایای بارداری یکی از بیمارانشان شرح داده اند که : ” بیمار دو ماه پیش سقط جنین داشتند که بعد از آن مرتب دچار خونریزی شده بودند. برای بیمار سونوگرافی واژینال انجام دادیم. در سونوگرافی مشاهده شد که یک مقداری از جفت داخل رحم باقی مانده است. وقتی که خانمی سقط می کند و جفت داخل رحم باقی می ماند، اگر که زود این مورد را مشاهده کنیم، می توانیم که با روش کورتاژ تخلیه را انجام دهیم. همچنین مشکل بیمار را حل کنیم. ولی در مواقعی که جفت طولانی مدت داخل رحم باقی می ماند به شدت به دیواره های رحم می چسبد. و این وضعیت منجر می شود که ما نتوانیم به خوبی با روش کورتاژ جفت را از رحم جدا کنیم.  به همین دلیل حتما باید از روش هیستروسکوپی استفاده کنیم.”

حتما بخوانید: هزینه عمل هیستروسکوپی در بیمارستان خصوصی

مزایای انجام هیستروسکوپی

يكي از عمده ‌ترين فوايد هیستروسكوپی علاوه بر تشخيص دقيق ‌بيماری اينست كه می ‌توان در همان زمان به كمك عمل هیستروسکوپی درمانی، آن ضايعه را ترميم و برطرف نمود.

در مقايسه با عمل جراحی باز اين روش دارای مزايای بسيار است. بطور ‌مثال کاهش زمان بهبودی و کاهش درد، صرفه‌جویی در هزینه ، کاهش چسبندگی،  کاهش احتمال عفونت. در گذشته تشخیص و اصلاح بیماری‌های زنان به جراحی‌های بزرگ و بستری شدن احتیاج داشت. لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی باعث شده است که پزشکان این اختلالات و ضایعات را بطور سرپایی تشخیص داده و درمان کنند.

عوارض بعد از عمل هیستروسکوپی

1-در موارد بسیار نادر پارگی سرویکس اتفاق می افتد

2-هنگامی که دهانه رحم برای ورود هیستروسکوپ باز می‌شود هوا به داخل رحم نفوذ کرده و و احتمال امبولی هوا وجود دارد.

3-در موارد انجام هیستروسکوپی توسط جراح غیر مجرب، ممکن است ناخواسته در حین عمل به سایر اندام‌های مجاور مانند تخمدان‌ها و مثانه آسیب وارد شود.

4- خونریزی و عفونت پس از عمل

نکته:

در صورتی که پس از انجام عمل هیستروسکوپی علائمی مانند خون ریزی‌های شدید، تب، ترشح و درد در ناحیه لگن و شکم داشتید حتما به پزشک خود مراجعه کنید. عدم توجه به علائم غیر طبیعی ممکن است مشکلات جدی‌تر را برای بیمار به وجود آورد.

چه نکاتی را بعد از انجام عمل هیسترسکوپی باید رعایت کنید

1-بعد از هیستروسکوپی می‌توانید دوش بگیرید. بهتر است تا یک هفته از شنا در استخر و یا استفاده از وان خودداری نمایید.

2-بهتر است فرد از داشتن رابطه‌ی جنسی تا ۲ هفته خودداری کند. زیرا انجام این کار احتمال آسیب و بروز عفونت را در بیمار افزایش خواهد داد.

3-اگر قصد بارداری دارید بهتر است در رابطه با آن با پزشک معالج خود مشورت کنید.

4- در صورت تجویز انتی بیوتیک توسط پزشک ، مصرف ان را جدی بگیرید.

5- بابروز علایم تب ترشح واژینال و تب به پزشک خود مراجعه کنید.

جهت مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر با ما در تماس باشید.

اینستاگرام دکتر سروی