سقط مکرر از علل تا تشخیص و درمان

سقط مکرر به از دست دادن جنین طی دو یا چند مرتبه در دوران بارداری گفته می‌شود. سقط جنین همان از بین رفتن جنین، قبل از تکامل و برخوداری از توانایی حیات  است. (منظور پیش از تکامل جنین تا قبل از هفته بیستم بارداری است).

اگر جنین به صورت مکرر از بین رود، اصطلاح سقط مکرر یا سقط تکراری به آن منتسب می‌شود. چنانچه سقط برای بار اول رخ دهد، معمولاً با عامل مشخصی همراه نیست و نیازی به پیگیری و نگرانی ندارد. در صورت تمایل می‌توان جهت اطمینان از سلامت مادر و بررسی عوامل سقط به دکتر مراجعه کرد. اما الزامی برای این کار وجود ندارد.

سقط جنین براساس زمان بارداری به دو بازه زمانی تقسیم می‌شود:

• سقط سه ماه اول: از دست رفتن جنین از ابتدای بارداری تا قبل از هفته دوازدهم
• سقط سه ماه دوم: از دست رفتن جنین از هفته دوازدهم تا بیستم بارداری

وجود ناهنجاری‌های رحم، مشکلات ناباروری و از بین رفتن جنین دارای ضربان قلب از جمله مشکلاتی است که امکان دارد، برای زنان بالای 35 سال که به سقط جنین دچار می‌شوند، به وجود بیاید. این موارد نیاز به بررسی دقیق دکتر دارد و فرد مورد نظر باید تحت نظر متخصص زنان قرار گیرد.

علت سقط مکرر چیست؟

علل ایمونولوژیک

برای اینکه جنین توسط رحم پذیرش شود، باید دارای یک محیط ایمن و ایمولونوژیک باشد. اختلال در سیستم ایمنی آندومتر منجر به سقط جنین می‌شود. سقط جنین در اثر عوامل ایمونولوژیک اکثرا در سه ماهه‌ی اول بارداری اتفاق می‌افتد. حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد از علل سقط مکرر جنین، حاصل از مشکلات ایمونولوژیک هستند.

عوامل هورمونی

عوامل هورمونی مانند اختلالات سیستم تیروئید(کم کاری و پرکاری تیروئید)، افزایش پرولاکتین و افزایش هورمون‌های مردانه در سندروم تخمدان پلی کیستیک از جمله علل هورمونی سقط جنین هستند.

عوامل هورمونی معمولاً باعث سقط جنین در سه ماهه اول بارداری می‌شوند. افزایش میزان تولید آندروژن و انسولین در زنان دارای سندروم تخمدان پلی کیستیک منجر به ایجاد محیط هورمونی نامناسب در رحم شده و ریسک ایجاد سقط را افزایش می‌دهد.

یکی دیگر از مهمترین عوامل هورمونی منجر به سقط، دیابت مادر است. افزایش میزان قند خون در زمان لقاح، سقط و ناهنجاری‌های جنین را افزایش می‌دهد.

مشکلات آناتومیک رحم

مشکلات آناتومیک رحم مثل سپتوم، رحم دوتایی، رحم دوشاخ و کوتاه بودن طول سرویکس از عوامل سقط مکرر جنین به شمار می‌آیند. این مشکلات از طریق انجام گراف رنگی رحم و لوله‌های فالوپ تشخیص داده می‌شوند. در صورت تشخیص برخی از اختلالات رحم مانند سپتوم رحم، یرای درمان باید با روش‌های هیستروسکوپی و لاپاراسکوپی استفاده شود.

احتمال ایجاد سقط جنین در رحم سپتوم دار حدود ۹۰ درصد است که پس از اصلاح ناهنجاری‌های سپتوم میزان بارداری موفق به ۹۰ درصد می‌رسد. علت ایجاد سقط در سپتوم رحم، عواملی مانند لانه گزینی جنین بر روی بافت فیبروز سپتوم دارد.

حتما بخوانید: عمل هیستروسکوپی چقدر طول می کشد

 مشکلات عفونی

وجود برخی عوامل عفونی مانند سل، توکسوپلاسموز، ویروس سرخجه، سرخک، تبخال و سایتومگالوویروس سبب ایجاد اختلال در محیط پذیرش جنین شده و سقط مکرر را برای مادر مهیا می‌کند. بهتر است بانوان پیش از اقدام به بارداری حتماً توسط پزشک معاینه شوند و همچنین آنتی بادی مربوط به عفونت‌های فوق در جریان خون آن‌ها مورد بررسی قرار گیرد.

عوامل ژنتیک

یکی از مهمترین علل سقط، مشکلات ژنتیکی جنین است. جنین دارای مشکل ژنتیکی معمولاً در سه ماهه اول بارداری سقط شده و یا دچار ایست ضربان قلب می‌شود. البته مشکلات سقط در جنین دچار اختلالات ژنتیکی، به دلیل حذف نرمال در روند تولید مثل است.

اگر این مورد و حذف سلولی انجام نشود احتمال تولد جنین‌های ناهنجار بیشتر می‌شود. یکی از عوامل سقط جنین دارای اختلالات ژنتیکی سن بالای مادر است. بانوی دارای سن بالا ی اکسی که از ذخیره تخمدان کافی برخوردار نیست، در تشکیل دوک‌های میوزی، جریان تقسیم تخمک با اختلال روبه‌رو می‌شود. این عوامل باعث ایجاد جنین ناهنجار و افزایش میزان سقط جنین می‌شود.

علل ترومبوفیلی

اختلال در انعقاد خون و سیستم انعقادی هنگام تشکیل جفت برای شکل‌گیری مناسب سلول‌های جفتی و در نتیجه رشد نرمال جنین در آینده الزامی است. یک حاملگی موفق وابسته به عوامل جفتی مناسب و فاکتورهای ترومبوفیلی می‌باشد.

اختلال در فاکتورهای ترومبوفیلی که با بررسی آزمایشات خون مشخص می‌شود، نقش مهمی در بررسی علل سقط مکرر دارد. عوامل ترومبوفیلی می‌تواند به صورت اکتسابی و یا به صورت مادرزادی باشد.

عوامل محیطی

عواملی مانند مصرف فراوان سیگار، کافئین و چاقی بیش از حد مادر، ریسک سقط مکرر جنین را افزایش می‌دهد.  برخورد با سموم محیطی مانند گازهای بیهوشی در اتاق عمل، سرب در هوای آلوده، جیوه، کادمیوم، کار در خشکشویی، چاپخانه، برخورد با فلزات سنگین، سموم و کودهای شیمیایی مصرفی در کشاورزی می‌تواند سبب افزایش میزان سقط جنین شود.

برخی اوقات برررسی کامل سقط مکرر، به دلایل مشخصی دست پیدا نمی‌کند، به همین دلیل به آن سقط با علت نامشخص گفته می‌شود.

تشخیص علل سقط مکرر

روش‌های زیر برای بررسی علل سقط مکرر استفاده می‌شود:

• بررسی سطوح هورمون‌های بدن مانند اندازه‌گیری هورمون‌های تیروئید و پرولاکتین و آندروژن‌ها در جریان خون مادر، اندازه‌گیری میزان قند سرم و بررسی فاکتور هموگلوبین A1C
• انجام آزمایش ژنتیک برای زوجین و بررسی کروموزومی کامل و کاریوتایپ زن و شوهر

• بررسی اختلالات آناتومیک رحم با استفاده از سونوگرافی واژینال، عکس رنگی رحم و یا استفاده از روش‌های جراحی مانند هیستروسکوپی و لاپاراسکوپی.
• کشف ترشحات واژن و سرویکس با توجه به عفونت‌ها و بررسی آنتی بادی عوامل عفونی در جریان خون مادر.
• بررسی اختلالات مربوط به اسپرم شامل تعداد شکل طبیعی و حرکت فعال در اسپرم برای انطباق آن جهت پذیرش ایمنی رحم.

درمان سقط مکرر

پس از بررسی دقیق علل سقط تکراری، در صورت تشخیص علت بلافاصله درمان آن شروع می‌شود.

بررسی قند خون

برای مثال زمانی که بیمار با سابقه سقط تکراری برای حاملگی آماده می‌شود، اگر در بررسی قند خون سرم، با قند خون و میزان هموگلوبین A1C بالا رو به رو شویم، حتماً باید میزان قند خون سرم و میزان هموگلوبین A1C به دقت کنترل شود. پس از اطمینان از وضعیت نرمال این فاکتورهای مهم برای مادر، اقدام به شروع فاز بارداری می‌شود.

اختلالات ترومبوفیلی

در صورت وجود اختلالات ترومبوفیلی، استفاده از آسپرین، اسید فولیک و ویتامین دی، به مدت حداقل دو ماه پیش از شروع بارداری اجباری است. با شروع بارداری نیز مصرف این داروها باید ادامه داشته باشد.

مصرف داروهای ضد انعقادی تزریقی مانند هپارین و انوکساپرین، باید از زمان تشخیص بارداری شروع شده و تا هفته بیستم ادامه پیدا کند. گاهی اوقات لازم است تا پایان بارداری درمان ضد انعقادی ادامه یابد.

سقط مکرر با علل هورمونی

در سقط با علل هورمونی در صورت پایین بودن میزان پروژسترون سرم، استفاده از پروژسترون تزریقی به صورت شیاف مورد نیاز است.

چنانچه بیمار از مشکلاتی مانند کم کاری تیروئید، افزایش آنتی بادی تیروئید و پر کاری تیروئید رنج ببرد، ابتدا باید این افزایش و کاهش هورمونی جبران شده و سپس بارداری شروع شود.

هایپر پرولاکتینمی و موارد افزایش آندروژن‌های سرم

در صورت وجود هایپر پرولاکتینمی، ابتدا با مصرف داروهای مخصوص میزان پرولاکتین باید کنترل شده و سپس اقدان به بارداری شود.

در صورت افزایش آندروژن‌های سرم، داروهایی مانند قرص‌های جلوگیری از بارداری به مدت مشخصی به بیمار تجویز شده و پس از اطمینان از کاهش آندروژن‌های سرم، قرص‌های جلوگیری از بارداری قطع شده و حاملگی شروع می‌شود.

حتما بخوانید: تقویت قبل از آی وی اف، شانستان را افزایش دهید

سقط جنین به علت عوامل ایمونولوژیک

 در موارد سقط جنین به علت عوامل ایمونولوژیک داروهای سرکوب‌کننده‌ ایمنی مانند پردنیزولون، داروی زیرجلدی GCSF و داروی IV IG مورد استفاده قرار می‌گیرد. درمان با IV IG در صورت تشخیص بارداری تا پایان هفته بیستم ادامه می‌یابد.

اگر عوامل ژنتیک پدر یا مادر در بررسی کاریوتایپ والدین دچار اختلال باشد. این اختلالات شامل شکست کروموزومی یا حذف بازوهایی از کروموزوم‌های مختلف ممکن است دیده شود. در این صورت چند راه حل درمانی پیش رو خواهیم داشت.

بهترین رویکرد درمانی سقط مکرر

بهترین درمان برای جلوگیری از سقط تکراری، قرارگیری زوجین در سیکل IVF، بررسی ژنتیک جنین از نظر سلامتی جنین‌ها، انتخاب جنین نرمال و انتقال آن به داخل رحم است. به پروسه انجام شده IVF و PGD گفته می‌شود. اگر تمام جنین‌های زوجین از نظر ژنتیک اختلال داشته باشند، استفاده از تخمک اهدایی و جنین اهدایی توصیه می‌شود.

چنانچه در بررسی روش‌های ارزیابی اختلالات آناتومیک، اختلالات آناتومیک مانند سپتوم رحم تشخیص داده شود. انجام جراحی‌های لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی اندیکاسیون پیشنهاد می‌شود. رحم دوشاخ توسط عمل جراحی استراسمن ترمیم می‌شود.

 در نارسایی دهانۀ رحم از هفته ۱۲ تا ۱۴ پس از انجام غربالگری الزام به انجام سرکلاژ یا استفاده از پساری احساس می‌شود.

نکته: یکی از موارد روتین در بررسی بیماران مبتلا به سقط مکرر، انجام هیستروسکوپی تشخیصی است. انجام این کار دلیل برخی عوامل نامشخص در سقط، مانند چسبندگی‌های رحم را مشخص می‌کند.

 نکته: به طور کلی پس از انجام کلیه اقدامات مربوط به سقط مکرر در صورت عدم بارداری می‌توان از گزینه رحم اجاره استفاده کرد.

 نکته: به والدین توصیه می‌شود در صورت شروع اقدام به بارداری از مصرف سیگار و قلیان و میزان بالای الکل خودداری کنند.

سخن پایانی

 بهتر است انجام بارداری در بهترین حالت، با وجود یک سلول تخمک بالغ شده و همزمان با ورود اسپرم کاملاً نرمال به داخل رحم صورت گیرد.

در این صورت احتمال ایجاد سقط مکرر کاهش می‌یابد. بنابراین گاهی اوقات برای حل مشکل سقط، بیمار در سیکل تحریک تخمک گذاری قرار می‌گیرد.

با رشد و پیدایش فولیکول بالغ اسپرم مرد در آزمایشگاه، شناسایی جنین آماده شده و به روش ای یو ای تزریق اسپرم فراوری شده به داخل رحم انجام می‌شود.

جهت مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر با ما در تماس باشید.

اینستاگرام دکتر سروی