آی یو آی چیست (بررسی مراحل iui تا هزینه و دستورات بعد از آن)

آی یو آی (تلقیح داخل رحمِ اسپرم) یکی از روش‌های کمک باروری است، در این روش اسپرم فرآوری شده از طریق کاتتر مخصوص، به داخل رحم زن تلقیح می‌شود.

در حالت حالت نرمال، لقاح در زوجینی که برای باروری تلاش می‌کنند، به این صورت است که اسپرم به صورت نرمال وارد واژن شده و با رد شدن از کانال سرویکس یا دهانۀ‌ی رحم وارد حفره‌یِ رحم  شده و سپس از آنجا از طریق لوله‌های فالوپ خود را به تخمک نزدیک می‌کند.

پس از لقاح یافتن با تخمک، جنین ابتدایی مجدداً از طریق لوله‌یِ فالوپ وارد رحم شده و در رحم لانه گزینی می‌کند.

روند بارداری با آی یو آی به چه صورت است؟

در روش آی یو آی اسپرم فرآوری شده که از نظر آنتی بادی‌های مضر پاک‌سازی شده، از طریق کاتتر مخصوص مستقیماً وارد رحم شده و مسیر‌های طول دهانۀیِ رحم و واژن را میانبر می‌زند. پس از آن بقیۀ فرآیند باروری طبق مراحل گفته شده ادامه پیدا می‌کند.

در روش تلقیح داخل رحمِ اسپرم، رسیدن اسپرم به تخمک سریع‌تر اتفاق می‌افتد، در ضمن به دلیل فرآوری خاص در اسپرم، آنتی بادی‌ها و پروتئین‌های مضر از اسپرم حذف شده و آنتی بادی‌های ضد اسپرم موجود در سرویکس که ممکن است باعث از بین رفتن اسپرم شود، در این روش حذف می‌شود.

انجام این روش یک پروسه‌ی سرپایی است و معمولاً هزینۀ پایینی به همراه داشته و جزء روش‌های کم تهاجمی به شمار می‌آید. پروسۀ انجام آن، در مطب و خارج از بیمارستان قابل انجام یوده و بیماران به راحتی این روش را تحمل می‌کنند.

موارد پر کاربرد iui

• ناباروری با علت نامشخص
• آندومتریوز خفیف تا متوسط
• کاهش متوسط در تعداد اسپرم، حرکت و شکل نرمال اسپرم
• استفاده از اسپرمِ اهدایی در زوجینی که مرد آزو اسپرم بوده و دچار عقیمی کامل است.
• اختلال در دهانۀی رحم و سابقه جراحی‌های سرویکس

چنانچه براساس نوع ناباروری، چندین نوبت از روش تلقیح داخل رحمِ اسپرم استفاده گردد، اما موفقیتی حاصل نشود، بهترین روش جایگزین استفاده از روش IVF است.

ناباروری با علت نامشخص

در موارد ناباروری با علت نامشخص ابتدایی‌ترین روش‌های درمان عبارتند از:

تحریک تخمک گذاری و سپس انجام iui، از آنجایی که نزدیک کردن یک توده‌یِ اسپرم نرمال و بدون حضور پروتئین‌ها و آنتی بادی‌های اضافه به یک تخمک بالغ سبب تشکیل جنین، با کیفیت بهتری می‌شود، روش فوق ابتدایی‌ترین درمان ناباوری باعامل نامشخص است.

آندومتریوز خفیف تا متوسط

بیمارانی که دچار آندومتریوز خفیف و ملایم هستند در دسته گروهِ ناباروری با علت نامشخص قرار می‌گیرند. بنابر‌این در این بیماران نیز تحریک تخمک گذاری، تلقیح داخل رحمی اسپرم، یک روش پیشنهادی برای درمان است.

کاهش متوسط در تعداد اسپرم، حرکت و شکل نرمال اسپرم

یکی دیگر از موارد استفاده از این روش، ناباروری با علت مردانه است. در صورتی که تعداد کلی اسپرم کمتر از ده میلیون باشد و شکل طبیعی اسپرم بالای 4 درصد بوده و تعداد کل اسپرم متحرک بالای یک میلیون باشد روش آی یو آی به درمان ناباروری کمک می‌کند.

در صورت کم بودن شکل طبیعی اسپرم، به صورتی که کمتر از 4 درصد باشد یا اینکه اسپرم به هیچ وجه فعالیت سریع نداشته باشد، این روش کمک‌کننده نیست. در این موارد از روش IVF و میکرواینجکشن استفاده می‌شود.

استفاده از اسپرمِ اهدایی در زوجینی که مرد آزو اسپرم بوده و دچار عقیمی کامل است

گاهی اوقات علت ناباروری، فقدان کامل اسپرم یا آزو اسپرمی است. در این نوع ناباروری، در صورت وجود اسپرم در نمونه‌ی بیوپسی شده از بیضۀ مرد، می‌توان از روش میکرو اینجکشن استفاده کرد.

بیشتر بخوانید: آی وی اف چیست؟(بررسی مراحل درمان آی وی اف)

در صورتی که در بیوپسی بیضۀ نیز هیچ اسپرم مناسبی یافت نشود، روش جایگزین، استفاده از اسپرم اهدایی یا جنین اهدایی است.

در صورت استفاده از اسپرمِ اهدایی، اسپرم فوق از مرد دیگری تهیۀ شده و به صورت روش تلقیح داخل رحمی اسپرم، به داخل رحم زن وارد می‌شود.

اختلال در دهانۀی رحم و سابقه جراحی‌های سرویکس

یکی دیگر از موارد کاربرد آی یو آی اختلال در آنتی بادی‌های موجود در سر اسپرم یا وجود آنتی بادی‌های خاص در دهانه‌ی سرویکس است. در این صورت اسپرم به محض رسیدن به سرویکس دچار مرگ می‌شود. این روش می‌تواند اسپرم را بدون مداخلۀی واژن و سرویکس وارد رحم کند.  به این ترتیب شانس باروری افزایش پیدا خواهد کرد.

در موارد مشکلات و ناهنجاری‌های دهانۀ‌ی رحم، یا بیمارانی که سابقه‌ی جراحی روی سرویکس دارند، مانند انجام کنیزاسیون، نیز از روش iui برای درمان ناباروری استفاده می‌شود.

مراحل انجام آی یو آی

یکی از مهمترین اصول انجام آی یو آی این است که مواجۀ اسپرم فرآوری شده در حضور یک تخمک بالغ انجام پذیرد. برای بهترین مواجۀ‌ی اسپرم با تخمک گاهی تزریق اسپرم در سیکل‌های طبیعی زن انجام می‌شود. برای زمانبندی دقیق این روش، بیمار در سیکل قبل از انجام آن، تحت سونوگرافی واژینال قرار می‌گیرد. زمان نسبتاً دقیق بلوغ تخمک و آزاد‌سازی آن برنامه ریزی شده و در سیکل بعدی، تلقیح داخل رحم را در زمان مناسبی انجام می‌دهیم.

مراحل انجام آی یو آی برای موارد خاص به چه صورت است؟

بیمارانی که به دلیل تغییر در سیکل‌های طبیعی و یا غیر قابل پیش بینی بودن زمان تخمک گذاری، یا در خانم‌هایی که به طور طبیعی تخمک‌ گذاری ندارند. برای مثال زنان دچار سندرم تخمدان پلی کیستیک لازم است که تحریک تخمک گذاری انجام شود.

به این ترتیب با کنترل سونوگرافی واژینال زمانِ بلوغ و آزاد‌سازی تخمک مشخص خواهد شد. جهت تحریک تخمک گذاری در سیکل‌های iui از داروهای خوراکی مثل «کلومیفن سیترات یا لتروزول و داروهای تزریقی مثل گونادوتروپین‌های زیر جلدی یا عضلانی استفاده می‌شود.».

استفاده از دارو چه تاثیری در انجام iui دارد؟

در صورت استفاده از داروها رشد فولیکول‌ها با سونوگرافی واژینال ارزیابی می‌شود. گاهی اوقات وجود تنها یک فولیکول برای درمان کافیست، مثلا برای بیماران دچارِ سندرم تخمدان پلی کیستیک، رشد یک فولیکول کامل برای رسیدن به هدف باروری کافی است. در بیماران دچار ناباروری با علت ناشناخته و همچنین آندومتریوز خفیف، وجود دو یا سه فولیکول بالغ دستیابی به موفقیت را بیشتر خواهد کرد. در صورت رشد کامل فولیکول از داروی HCG برای آزاد‌سازی تخمک استفاده می‌شود. در زمان نزدیک به آزاد‌سازی تخمک، روش تلقیح داخل رحمی اسپرم انجام می‌گیرد.

مراحل مهم آی یو آی شامل چه مواردی است؟

جمع‌آوری مناسب اسپرم یکی دیگر از مراحل مهم iui است. لازم است زوجین، سه روز قبل از انجام آی یو آی تخلیه‌ی اسپرم داشته باشند. در روز انجام نمونه‌ی اسپرم از مرد گرفته می‌شود. جمع‌آوری اسپرم حتما باید در ظرف استریل انجام شود.

برخی مراکز، کاندوم فاقد مواد اسپرم کُش جهت جمع‌آوری اسپرم به بیمار می‌دهند. اسپرم جمع‌آوری شده در طی مدت سی تا شصت دقیقه باید به آزمایشگاه تحویل داده شود. در بیمارانی که ترجیح می‌دهند جمع‌آوری اسپرم در منزل انجام شود به زوج ظرف استریل داده شده و توصیه می‌شود از زمان جمع‌آوری، ظرف حاوی اسپرم در دمای معادل دمای بدن نگهداری شود.

مثالی از روش جمع‌آوری اسپرم در منزل

برای مثال، بهتر است ظرف اسپرم را داخل جیب یا در دست نگه دارید. طی مدت سی تا شصت دقیقه ظرف به آزمایشگاه رسانده شود. پس از جمع‌آوری اسپرم، اسپرم در آزمایشگاه از طریق سانتریفوژ شستشو شده و به محیط مناسب نگهداری اسپرم اضافه شده و به این ترتیب اسپرم‌ها دارای کیفیت و تحرک بهتری خواهند شد.

چه مواردی موفقیت آی یو آی را بیشتر می‌کند؟

1-جداسازی و آماده کردن اسپرم با تعداد مناسب مورفولوژیِ قابل قبول و حرکت سریع

2- وجود دو یا سه فولیکول بالغ در زن

3- آناتومی مناسب سرویکس که سبب سهولت ورود کاتتر به داخل رحم شود.

برای انجام آی یو آی به چه نکاتی باید توجه شود؟

انجام آی یو آی معمولا نیازی به بیهوشی و اتاق عمل نیاز ندارد و در مطب نیز قابل انجام است. جهت انجام این روش ابتدا خانم بر روی تخت معاینه قرار گرفته و پوزیشن لیتوتومی می‌گیرد.

با استفاده از اسپکلوم سرویکس مشخص می‌شود، کاتتر مخصوص در داخل سرویکس قرار می‌گیرد. اسپرم‌های آماده شده، از طریق کاتتر به داخل رحم تزریق می‌شود.

گاهی اوقات جهت ساپورت با تجویز پزشک «فازلوتئال پروژسترون» به صورت شیاف استفاده می‌گردد.

نکات پس از انجام آی یو آی

ده دقیقه پس از انجام این روش بیمار به صورت درازکش باقی می‌ماند. بقیه مراحل احتیاج به استراحت یا محدویت حرکت خاصی ندارد.

گاهی اوقات در بعضی زنان که احتمال سندرم آزاد نشدن تخمک یا سندرم LUF برای آن‌ها وجود دارد. برای مثال بیماران دچار آندومترویوز خفیف، لازم است بار دیگر در زمان انجام، از آزاد شدن حتمی تخمک اطمینان حاصل شود. در زنان دچار واژینیسموس که نمی‌توانند معاینه‌ی واژینال را تحمل کنند، برای انجام iui و قرار دادن اسپکولوم به بیهوشی عمومی نیاز است.

چه عواملی موفقیت آی یو آی را تحت تاثیر قرار می‌دهند؟

عواملی مانند سن، علت ناباروری و نوع داروهایی که برای تحریک تخمک گذاری استفاده می‌شوند، موفقیت آی یو آی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. به طور کلی میزان موفقیتِ این روش در هر بار انجام، در بهترین حالت 20 تا 25 درصد است. در موارد کیفیت پایینِ اسپرم، سن خانم بالای 40 سال و در افرادی که به طور مکرر دچار شکست آی یو آی شده‌اند، میزان موفقیت آی یو آی پایین است.

 احتمال ایجاد چند قلویی در آی یو آی

به طور کلی با انجام این روش 5 تا 10 درصد شانس چند قلویی وجود دارد. احتمال ایجاد چند قلویی به تعداد فولیکول‌های بالغ زن بستگی دارد. اگر یک فولیکول وجود داشته باشد شانس چند قلویی چند تخمکی وجود ندارد. اگر بیشتر از سه فولیکول داشته باشیم ریسک چند قلویی به شدت افزایش می‌یابد. بنابراین در صورتی که در طی سیکل‌های تحریک تخمک گذاری میزان 4 یا 5 فولیکول و بیشتر تولید شده باشد جهت جلوگیری از ریسک چند قلویی از انجام تلقیج داخل رحمی اسپرم صرف نظر می‌کنیم.

حداکثر تعداد انجام سیکل‌های آی یو آی

طبق تحقیقات انجام شده، جهت بیماران با علائم کاندید، می‌توان 3 تا 6 نوبت آی یو آی پیشنهاد داد. اکثر متخصصان نازایی پس از انجام 3 یا 4 نوبت آی یو آی ناموفق تصمیم به انجام IVF و میکرواینجکشن برای بیمار می‌گیرند.

در صورت انجام این روش ریسک حاملگی پوچ کمتر از حالت طبیعی شده ولی همچنان ریسک وجود دارد. همچنین برای بیمارانی که با روش IUI حامله شده‌اند، احتمال سقط جنین و یا حاملگی خارج از رحم نیز وجود دارد.

دستورات قبل از آی یو آی

• بیمارانی که جهت انجام آی یو آی از داروهای تزریقی تخمک گذاری استفاده می‌کنند، توصیه به مصرف سروقت داروها و حاضر شدن سر زمان مناسب، جهت مانیتورینگ تخمک با سونوگرافی واژینال توصیه می‌شود.
• زن و شوهر از مصرف سیگار، قلیان و الکل، حداقل دو ماه قبل از شروع آی یو آی خودداری کنند.
• در صورتی که مرد از داروهای خاصی که ممکن است روی اسپرم اثر نامناسب داشته باشد استفاده می‌کند، حتما به پزشک اطلاع دهد زیرا ممکن است پزشک تصمیم به جابه‌‌جایی داروها و استفاده از داروهای بهتری که اثر مضر روی اسپرم نداشته باشد بگیرد.

بیشتر بخوانید: مرحله به مرحله ای وی اف

• در صورتی که مرد از داروهای عضله ساز و آمادگی بدن‌سازی استفاده می‌کند. حداقل دو ماه قبل از شروع آی یو آی دارو را قطع کند.
• انجام هیسترو‌سالپنگو‌گرافی جهت اطمینان از باز بودن لوله‌های فالوپ در زن الزامی است. زیرا درصورت مسدود بودن لوله‌های فالوپ انجام آی یو آی ممنوع است.
• در صورت انسداد لوله‌های فالوپ از روش‌های جایگزین مانند انجام لاپاروسکوپی جهت باز کردن لوله‌های مسدود و یا حاملگی به روش IVF استفاده می‌شود.
• برای تهیه‌ی اسپرم از صابون ژل و یا آب دهان استفاده نشود.

دستورات بعد از آی یو آی

• در صورتی که‌ای یو آی جهت مقاصدی غیر از تعیین جنسیت انجام شود، بهتر است شب بعد از انجام این روش، نزدیکی انجام گیرد.
• گاهی به دلیل اختلال در تولید پروژسترون، از شیاف پروژسترون بعد از انجام این روش استفاده می‌شود.
• بروز لکه بینی مختصر، نگرانی وجود ندارد.
• دو هفته پس از انجام آی یو آی تست بارداری جهت تایید بارداری داده شود.

تعیین جنسیت با آی یو آی

درصورتی که زوجین به دلایل مختلفی مانند تمایل به ایجاد توازن در خانواده یا دلایل اجتماعی و اقتصادی تمایل به تعیین جنسیت داشته باشند.

می‌توان از روش آی یو آی به عنوان یکی از روش‌های انجام تعیین جنسیت استفاده کرد. گاهی اوقات بیماری‌های وابسته به ژن، در یک جنس خاص در خانواده وجود دارد.

مانند هموفیلی و دیستورفی عضلانی، بنابر‌این والدین ترجیح می‌دهند فرزند دچار بیماری را نداشته باشند و تمایل بیشتری به تعیین جنسیت دارند.

همانطور که می‌دانید ژن زن کروموزوم حاوی کروموزوم x است و در زمان لقاح بسته به اینکه کروموزوم x از مرد وارد لقاح با تخمک شود و یا اینکه کروموزوم y مداخله کند جنسیت به صورت پسر و دختر خواهد شد.

تعیین جنسیت با آی یو آی چگونه انجام می‌شود؟

با استفاده از روش میکروسورت جداسازی ژنتیکی اسپرم انجام شده و نمونه‌یِ اسپرم در سانتریفوژ قرار داده می‌شود. اسپرم‌های حاوی x وزن بیشتری از اسپرم‌های حاوی y دارند.

بنابر‌این اسپرم‌های x و y تا حد امکان از هم جداسازی می‌شود و اسپرم مورد نظر وارد رحم زن می‌شود.

از آنجایی که با این روش امکان جداسازی کامل اسپرم وجود ندارد. به همین دلیل خطای 20 تا 25 درصد در مورد تعیین جنسیت با آی یو آی دیده می‌شود.

اگر زوجین خواهان خطای کمتری برای تعیین جنسیت هستند. بهتر است از روش IVF و تعیین جنسیت مستقیم جنین استفاده کنند.

هزینه‌ی آی یو آی

آی یو آی یک عمل سرپایی مورد پسند و قابل تحمل برای بیمار است. هزینه‌ی آی یو آی بر اساس تعرفه‌های وزارت بهداشت در مراکز مختلف تعیین می‌شوند.  حدود هزینه‌ی آی یو آی در سال 1400 بین 1.5 تا 2.5 میلیون تومان است.

جهت مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر با ما در تماس باشید.

اینستاگرام دکتر سروی