ناباروری ثانویه (بررسی علل و راهکارهایی برای درمان)

ناباروری ثانویه مانند انواع دیگر ناباروری، بسیاری از علائم مشابه را دارد. با این حال، شرایط شما در ناباروری ثانویه به گونه‌ای است که بعد از بارداری موفقیت آمیز قبلیتان دیگر قادر به بارداری نیستید. نازایی ثانویه می تواند توسط زن یا مرد ایجاد شود. شما اگر حتی قبلاً با موفقیت باردار شده باشید، ممکن است بعداً در زندگی دچار مشکلات باروری شوید. این پدیده ناباروری ثانویه نامیده می شود. این مشکل بسیار شایع و از نظر عاطفی اتفاقی دردناک است.

به زبان ساده، ناباروری ثانویه زمانی است که زن و شوهر حداقل یک فرزند داشته باشند، ولی در تلاش برای دوباره بارور شدن هستند. اما پس از حداقل یک سال تلاش، باردار نمی شوند. این تشخیص می تواند گیج کننده باشد. زیرا که شما برای بارداری دفعه قبل مشکلی نداشتید. بنابراین، چرا اکنون این اتفاق نمی افتد؟

بررسی کلی ناباروری ثانویه

 بیشترافراد تصور می كنند كه ناباروری اولیه بیشتر از ناباروری ثانویه است. ناباروری اولیه زمانی است که زن و شوهر هرگز بچه دار نشده اند و نمی توانند باردار شوند. با این حال، طبق بررسی منتشر شده در سال 2018 ، ناباروری ثانویه رایج ترین شکل ناباروری زنان است.

زوجینی که دچار ناباروری ثانویه هستند ممکن است بیشتر به دنبال کمک گرفتن باشند. کنار آمدن با ناباروری ثانویه چالش های خاص خود را دارد. شما تصویری از آنچه فکر می کردید خانواده شما خواهد بود، دارید. فرزند شما ممکن است خواهر و برادر بخواهد. و علل پزشکی ناباروری ثانویه در مقایسه با ناباروری اولیه کار دشواری نیست.

برای طبقه بندی در ناباروری ثانویه، زایمان قبلی باید بدون کمک داروهای باروری یا روش های درمانی مانند لقاح آزمایشگاهی انجام شود. ناباروری ثانویه به طور معمول پس از شش ماه تا یک سال تلاش ناموفق برای بارداری تشخیص داده می شود. یک بیماری مرتبط با آن، از دست دادن بارداری مکرر است که در آن بیماران و زوجین قادر به باردار شدن هستند اما قادر به ادامه آن نیستند.

آیا علت ناباروری ثانویه از زن است یا مرد؟

 ناباروری ثانویه به همان اندازه ناباروری اولیه شایع است. ناباروری ثانویه را می توان در هر دو شریک زندگی یا هر دو شریک زندگی جستجو کرد. حدود یک سوم موارد از زنان و حدود یک سوم از مردان منشا گرفته است. در یک سوم باقیمانده، علت آن ترکیبی از عوامل است یا مشخص نیست. افزایش سن، عوارض ناشی از بارداری قبلی یا جراحی، افزایش وزن، داروها، بیماری های مقاربتی، اختلال در تولید اسپرم، سو مصرف الکل و استعمال دخانیات از جمله موارد ناباروری ثانویه در زنان و مردان است.

حتما بخوانید: نازایی بدون علت

دلایل ناباروری ثانویه در زنان چیست؟

 علل ناباروری ثانویه در زنان عبارتند از:

 مشکلات کمیت یا کیفیت تخمک:

زنان با محدودیت تخمک به دنیا می آیند و پس از تولد قادر به ایجاد تخمک جدید نیستند. با نزدیک شدن زنان به 40 سالگی و بیشتر، تعداد تخمکهای باقی مانده در تخمدان آنها کاهش می یابد و تخمک‌های باقیمانده احتمال بیشتری برای مشکلات کروموزومی دارند. برای زنانی که سن نگران کننده نیست، دلایل دیگری نیز وجود دارد که ممکن است تعداد تخمک های مرغوب آنها کم باشد، از جمله شرایط بیماری‌های خودایمنی یا ژنتیکی و جراحی قبلی یا پرتودرمانی.

 مشکلات لوله های رحمی:

لوله های رحمی به دلیل عفونت های لگنی مانند کلامیدیا یا سوزاک می توانند مسدود شوند.

مشکلات مربوط به رحم:

بسیاری از شرایط مربوط به رحم وجود دارد که می تواند باعث ناباروری ثانویه شود. زخم می تواند در طی اتساع و کورتاژ یا زایمان سزارین ایجاد شود که می تواند منجربه چسبندگی هایی در داخل رحم شود که در حاملگی های آینده تداخل ایجاد کند. فیبروم یا پولیپ رشد خوش خیم (غیر سرطانی) درون رحم است که می تواند بارداری را مختل کند. همچنین جفت حفظ شده می تواند باعث عفونت و ایجاد زخم در رحم شود.

آندومتریوز:

آندومتریوز بیماری است که در آن بافتی که به طور طبیعی در داخل رحم رشد می کند در جای دیگری از بدن مانند تخمدان ها یا سطوح روده نیز رشد می کند. در حالی که آندومتریوز شایع است، اما همه آندومتریوز باعث ناباروری نمی شود.

 سندرم تخمدان پلی کیستیک:

این یک اختلال هورمونی است که با دوره های قاعدگی طولانی تر از حد طبیعی یا نادر مشخص می شود. یک زن مبتلا به این بیماری تعداد زیادی هورمون مردانه دارد. در این بیماری تخمدان ها نمی توانند به طور منظم تخمک آزاد کنند.

شیردهی:

اگر خانمی در دوران شیردهی باشد، بدن او تخمک گذاری یا آزاد شدن تخمک را برای لقاح بالقوه متوقف می کند.

افزایش وزن یا سایر تغییر در سبک زندگی:

افزایش وزن می تواند منجر به اختلال در عملکرد تخمدان در برخی از بیماران شود. برخی از رژیم های غذایی ممکن است روی باروری تأثیر بگذارند. داروها همچنین ممکن است باروری را تحت تأثیر قرار دهند.

حتما بخوانید: هیستروسکوپی رحم چیست؟

دلایل ناباروری ثانویه در مردان چیست؟

 دلایل ناباروری ثانویه در مردان عبارتند از: کاهش سطح تستوسترون: تستوسترون در تولید اسپرم نقش اساسی دارد. سطح تستوسترون می تواند به دلیل افزایش سن، آسیب به اندام های ادراری یا دستگاه تناسلی یا برخی شرایط پزشکی کاهش یابد. این شرایط عبارتند از:

•  عفونت های دستگاه تناسلی.
• بیماری های تیروئید
• دیابت.
•  بیماری سل.
• اوریون.
• ابله.
• بیماری های خون
• تومورهای خوش خیم.
• استرس عاطفی
• سکته قلبی.
• کما
• سکته.
• نارسایی تنفسی.
• نارسایی احتقانی قلب.
•  سپسیس، که یک واکنش بالقوه تهدید کننده زندگی در برابر عفونت است.
• جراحی در دستگاه تناسلی.
• وجود مایکوپلاسما که نوعی باکتری است.
• واریکوسل بیضه: بزرگ شدن رگهای بیضه یا گونی پوست است که بیضه ها را در بر می گیرد: این شرایط یکی از دلایل شایع تولید اسپرم کم و ناباروری در مردان است. حدود 30٪ مردان نابارور مبتلا به واریکوسل بیضه هستند.
• منی بی کیفیت: منی مایعی است که اسپرم را حمل می کند. بعد از 40 سالگی، کیفیت مایع منی کاهش می یابد.
• بزرگ شدن پروستات: این می تواند باعث کاهش تعداد اسپرم و جلوگیری از انزال طبیعی (ترشح مایع منی از بدن) شود.
• برداشتن پروستات: پروستات ممکن است به دلیل سرطان یا سایر شرایط برداشته شود. برداشتن پروستات می تواند باعث شود مایع منی کاهش یابد.
• هیپوگنادیسم اواخر: شرایطی است که در آن ترشح هورمون کاهش می یابد.
• داروهای خاصی که بر تعداد و کیفیت اسپرم تأثیر می گذارد: این داروها شامل برخی از آنتی بیوتیک ها و داروهایی است که فشار خون را درمان می کنند.

کیفیت اسپرم همچنین می تواند تحت تأثیر درمان های زیر باشد:

•   سرطان پروستات.
•    پروستات بزرگ‌شده.
•    عفونت های قارچی.
•    اسید معده.
•   عفونت های دستگاه ادراری.
•     کولیت زخمی.
•     آرتروز.
•   نقرس
•     درد
•   سرطان ها
•   تشنج
• روان‌گسیختگی.
• استفاده از برخی از روان کننده های جنسی تجاری که برای اسپرم سمی هستند.
• روان کننده های غیرسمی، طبیعی شامل روغن بادام زمینی و گیاهان است. سفیده تخم مرغ خام و ژله نفتی. قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی. قرار گرفتن در معرض سموم دفع آفات، سرب، مواد شیمیایی صنعتی و گرمای بیش از حد می تواند بر قدرت باروری مرد تأثیر بگذارد.
• افزایش وزن بیش از حد. این عوامل می توانند باعث کاهش سطح تستوسترون و افزایش سطح استروژن شود.

علائم احتمالی ناباروری ثانویه چیست؟

اگر یک زن و مرد 35 ساله یا کمتر از آن بدون باردار شدن حداقل 6 الی 12 ماه رابطه جنسی محافظت نشده داشته باشند، آنها باید به ناباروری ثانویه مشکوک شوند. این امر به ویژه در زنان بالای 30 سال که بیماری التهاب لگن، دوره های دردناک، چرخه قاعدگی نامنظم یا سقط را تجربه کرده اند، و در مردان با تعداد اسپرم پایین دیده می شود.

زن و شوهر مشکوک به ناباروری ثانویه باید چه کنند؟

اگر به ناباروری ثانویه مشکوک هستید، یک معاینه را با ارائه دهنده خدمات بهداشتی زنان، متخصص نازایی یا متخصص اورولوژی انجام دهید. تأخیر نکنید. ارزیابی اولیه برای اطمینان از گسترده ترین گزینه های درمانی بسیار مهم است. پزشک سابقه پزشکی شما را بررسی می کند تا تعیین کند که آیا از بارداری قبلی شما چیزی تغییر کرده است یا خیر.

 دکتر از شما سوال می کند که آیا شما دوره های قاعدگی نامنظمی را تجربه کرده اید یا خیر؟ همچنین دکتر می خواهد بفهمد که تخمک گذاری یا تخمک گذاری طبیعی دارید یا خیر؟ برای مردان، سابقه پزشکی نشان می دهد که آیا بیماری تیروئید، سرطان یا شرایط مرتبط با سن ممکن است بر تعداد اسپرم یا کیفیت آن تأثیر بگذارد.

پزشک و زوج درمورد آزمایشات احتمالی گفتگو می کنند. به عنوان مثال، با اشعه ایکس رحم (به نام هیستروسالپینگوگرام یا HSG) جای زخم یا ناهنجاری بررسی می‌شود. پزشک همچنین ممکن است تجزیه و تحلیل مایع منی را نیز تجویز کند.

عوامل خطر در ایجاد ناباروری ثانویه

بزرگترین سوال در ذهن کسانی که ناباروری ثانویه را تجربه می کنند این است که چرا این بار بارداری اتفاق نمی افتد.

• ناباروری ثانویه ممکن است هنگامی اتفاق بیفتد که شما سن بیشتری دارید: اگر اولین فرزند خود را در 35 سالگی دارید، و برای یک باروری ثانویه در 38 سالگی تلاش می کنید، به طور طبیعی قدرت باروری شما کاهش یافته است. پس باید بدانید که سن دلیل اصلی ناباروری ثانویه است.
•   ازدواج مجدد کرده‌اید: ممکن است شریک زندگی جدید شما یک مشکل ناباروری تشخیص داده نشده داشته باشد.
• یک مشکل اساسی باروری: ممکن است شما همیشه آندومتریوز داشته باشید، یا همیشه PCOS تحت بالینی داشته باشید. شاید ذخایر تخمدان شما نزولی باشد، اما شما هیچ ایده ای نداشتید. زمان گذشته است و اوضاع بدتر شده است.
•  اضافه وزن دارید: وزن تحت تأثیر باروری است. اضافه وزن یا کمبود وزن می تواند باعث بروز مشکلات تخمک گذاری در زنان و احتمالاً سلامت اسپرم در مردان شود.
• بیماری جدید دارید: شاید شما یا همسرتان به دیابت مبتلا شده باشید. شاید همسر شما داروی فشار خون بالا را مصرف می کند. یا شاید از افسردگی رنج می برید. هر یک از این بیماری ها ممکن است بر قدرت باروری شما تأثیر بگذارد یا به دارویی نیاز داشته باشد که بتواند باروری شما را تحت تأثیر قرار دهد.
• آخرین حاملگی یا زایمان شما باعث ایجاد یک مشکل در شما شده است: عفونت لگن یا چندین روش D&C ممکن است باعث چسبندگی رحم یا انسداد لوله های رحمی شود. موارد زیادی درباره باروری وجود دارد که ما نمی فهمیم. همچنین هیچکس همه پاسخ ها را ندارد.

تأثیر عاطفی ناباروری ثانویه چیست؟

ناباروری می تواند یک بیماری مخرب باشد که از نظر عاطفی در افراد و زوجین زیاد است. اگر درمان های ناباروری ثانویه شکست بخورد، زوجین ممکن است از طیف وسیعی از احساسات از جمله خشم، غم، اندوه، احساس گناه و تنهایی رنج ببرند. آن‌ها ممکن است عدم همدلی اعضای خانواده و دوستانشان را تجربه کنند. دوستان و نزدیکانشان ممکن است به آنها بگوید باید از داشتن یک فرزند سپاسگزار باشند.

متأسفانه، حتی ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی نیز می توانند فاقد همدردی باشند، که به احساس انزوا می افزاید. زوجین و افرادی که ناباروری ثانویه دارند ممکن است به حمایت عاطفی نیاز داشته باشند. توصیه ما این است که از گروه های پشتیبانی یا یک متخصص بهداشت روان بهره مند شوند.

گزینه های درمانی برای ناباروری ثانویه

صرف نظر از اینکه ناباروری اولیه است یا ثانویه ، درمان ها مشابه هستند و شامل موارد زیر می شوند:

• داروهایی از جمله کلومیفن  و لتروزول برای القای تخمک گذاری در زنان مبتلا به اختلال تخمک گذاری.
• تلقیح داخل رحمی (IUI) که شامل قرار دادن اسپرم در داخل رحم یک زن با عمل جراحی برای افزایش احتمال لقاح است. از اهدا کنندگان اسپرم می توان در IUI استفاده کرد.
• لقاح آزمایشگاهی (IVF) ، که شامل تزریق روزانه برای تحریک تخمدان ها، یک روش جراحی برای بازیابی تخمک ها، لقاح تخمک در آزمایشگاه برای ساخت جنین، رشد جنین در آزمایشگاه و انتقال جنین به رحم است.

 از اهدا کنندگان تخمک یا اسپرم می توان در روش IVF استفاده کرد. اگرچه در همه کشورها قانونی نیست، یک رحم جایگزین حاملگی ممکن است در IVF درگیر شود تا بارداری را به مدت طولانی ادامه دهد. برای زنان فاقد شریک زندگی یا تمایل به باروری در آینده، می توان قبل از لقاح، انجماد تخمک را انجام داد تا تخمکها برای استفاده های بعدی ذخیره شوند.

• جراحی برای ترمیم مشکلات مربوط به رحم در زنان: پزشکان می توانند مشکلات ساختاری مانند از بین بردن بافت اسکار، پوسته پوسته و فیبروم رحم را ترمیم کنند.
• جراحی برای ترمیم واریکوسل بیضه: این شرایط قابل جبران ترین علت ناباروری مردان است.
• آنتی اکسیدان ها و مکمل های ضد پیری ، که می تواند باعث افزایش قدرت باروری در مردان شود. درمان دارویی همچنین می تواند کیفیت اسپرم را بهبود بخشد.

چه موقع به پزشک باید مراجعه کنید؟

 اگر زیر 35 سال ندارید، اگر بعد از یک سال تلاش باردار نشوید، باید کمک بگیرید. اگر 35 سال یا بیشتر دارید، باید پس از شش ماه از پزشک کمک بگیرید. همچنین، مهم نیست که چند سال دارید، اگر دو سقط متوالی داشته باشید، باید کمک بگیرید. برخی از زوجین فکر می کنند که حتی پس از گذشت یک سال نیز باید به تلاش خود ادامه دهند. آیا آنها آخرین بار باردار نشده اند؟ واضح است که اگر آنها فقط به تلاش خود ادامه دهند، این بار موفق خواهند شد. درست است؟

متأسفانه، ممکن است اینطور نباشد. بنابراین، لطفا کمک گرفتن را موکول نکنید. برخی از دلایل ناباروری با گذشت زمان بدتر می شوند. تأخیر در کمک ممکن است احتمال موفقیت شما در بارداری را کاهش دهد. این واقعیت که شما در گذشته باردار شده اید تضمین نمی کند که دوباره به تنهایی باردار خواهید شد. متأسفانه هیچ کس تضمین باروری ندارد.

حتما بخوانید: میوم رحم چیست؟

سخن آخر

در نهایت باید بگوییم که آزمایش ناباروری ثانویه همان آزمایش ناباروری اولیه است. هر دو زن و مرد باید مورد آزمایش قرار بگیرند. وقتی به دنبال راه حلی برای مشکلات باروری خود می گردید، ممکن است دوستان و خانواده ای داشته باشید که تصمیمات شما را تأیید نکنند. آنها ممکن است تعجب کنند که چرا شما “خیلی سخت تلاش می کنید” چرا “فقط استراحت نمی کنید؟” این آخرین بارداری داشته‌اید و دوباره تکرار خواهد شد. این دوستان و خانواده شما اشتباه می کنند.

مطمئن باشید نیاز شما به درمان همان فردی است که دارای ناباروری اولیه است. استفاده از درمان های پزشکی که ممکن است به شما در داشتن فرزندی که می خواهید کمک کند واجب و ضروری است.

شما می‌توانید برای مشاوره و درمان در خصوص ناباروری ثانویه خود به دکتر فاطمه سروی، پزشک مجرب زنان و زایمان در غرب تهران ( دارنده فلوشیپ فوق تخصصی نازایی، لاپاروسکوپی و هیستروسکوپی، عضو انجمن نازایی اروپا و آمریکا، دانشیار دانشگاه تهران) مراجعه نمایید.

راه های ارتباطی با دکتر فاطمه سروی ( جراح و متخصص زنان و زایمان ) :

اینستاگرام دکتر فاطمه سروی

شماره های تماس جهت رزرو: 88087542-021 و 09195934458 و 09195600342