آی وی اف چیست؟(بررسی مراحل درمان آی وی اف)

آی وی اف (لقاح آزمایشگاهی يا لقاح خارج رحمي) نوعی تکنولوژی برای تولید مثل می باشد. این تکنولوژی دربرگیرنده بازیابی تخمک ها از تخمدان های زن و رشد آن‌ها با اسپرم می باشد. این تخمک بارور در آی وی اف تحت عنوان نطفه شناخته می‌گردد. نطفه بعداز آن برای ذخیره سازی فریز می‌گردد و به رحم زن انتقال می یابد.

 بسته به وضعیت شما، از آی وی اف به پنج شکل زیر می توان استفاده کرد :

• اسپرم همسرتان و تخمک شما
• اسپرم اهدا گردیده و تخمک شما
• اسپرم همسرتان و تخمک های اهدا شده
• تخمک ها و اسپرم های اهدایی
• نطفه های اهدایی برای آی وی اف

و همچنین ناگفته نماند که پزشک معالج همینطور قادر است نطفه را درون یک حمل کننده جایگزین یا حمل کننده حاملگی بارور کند. مثلا خانمی دیگر که فرزند شما‌را حمل می نماید.

بررسی شانس موفقیت بارداری در IVF

شانس موفقیت در آی وی اف با توجه به سن شخص، مشکلات باروری، بارداری پیشین، نحوه زندگی و شیوه درمان متفاوت خواهد بود. هرچه سن شخص کمتر باشد شانس بارداری در آی وی اف بیشتر خواهد بود. در اشخاص کمتر از35سال شانس موفقیت در آی وی اف، 20 تا 30 درصد است. با افزایش سن میزان آن کاهش می‌یابد. جهت ارتقاء شانس بارداری در آی وی اف می توان از روش هایی مانند فریز جنین، خراش اندومتر، هچینگ تخمک وPRP اندومتر طبق نظر پزشک معالج بهره مند شد.

آشنایی با مراحل درمان آی وی اف

باید بدانید که قبل از استارت دوره درمان آی وی اف تقریبا یک ماه برای انجام سونوگرافی های اولیه، و آزمایشات هورمونی باید اقدام کنید و بعد از آن انجام مراحل آی وی اف شروع می شود. مراحل آی وی اف معمولا به ترتیب زیر انجام می گیرد:

• تحريک تخمدان‌ها

درمرحله اول آی وی اف، قبل از اعمال لقاح، برای فراهم نمودن تخمک، برای خانم داروهای القای تخمک‌گذاری تجویز می گردد و شرایط فولیکول‌های تخمدان و رحم را توسط سونوگرافی و تست خون ارزیابی می‌نمایند.

• گردآوری تخمک

– درمرحله دوم آی وی اف، بعداز تحریک مطلوب تخمدان‌ها و تزریق داروی محرک تخمک‌گذاری (HCG) حدود یک روز و نیم بعد از آن فرصت مناسب برای استخراج تخمک‌ها (اووسیت) می باشد. که در آن مرحله سوزن اختصاصی را از (واژن) و بعد از آن محوطه لگن گذرانده و به تخمدان‌ها می رسانند. ناگفته نماند که ‌این عمل تحت نظر سونوگرافی واژینال انجام می گیرد. در‌این مرحله برای از بین بردن درد از بیهوشی، تزریق آرام بخش و یا مسکن استفاده می‌نمایند. همچنین بعداز استخراج، آن‌ها‌را از لحاظ ميزان بلوغ تخمک و كيفيت ارزیابی می‌كنند و بر حسب آن تخمک‌ها را به مدت زمان موردنیاز در محيط آزمایشگاه نگه می‌دارند.

• گردآوری اسپرم ها

درمرحله سوم آی وی اف، زوجین باید در همان روز استخراج تخمک‌ها، نمونه اسپرم را در يك ظرف پلاستيكی‌ استريل شده فراهم كنند. معمولا نمونه ی اسپرم را چند بار در آزمايشگاه شستشو داده و این امر موجب بهبود كيفيت اسپرم‌ها می شود. به عنوان مثال اسپرم‌های متحرك‌تر را برای لقاح به کار می گیرند. ودر آخر اسپرم‌هایی با بالاترين كيفيت را برای لقاح استفاده می‌كنند.

• مرحله ایجاد لقاح و کشت جنين

درمرحله چهارم آی وی اف، به منظور اعمال لقاح، اسپرم‌های باکيفيت بهتر را به تخمک‌های جمع‌آوری گردیده اضافه می‌نمایند. معمولا تعداد صد هزار اسپرم به ازای هر تخمک استفاده می‌گردد.حدود 11 تا 19 ساعت بعد از اعمال لقاح، تخمک‌ها را ارزيابی و با دقت بررسی می‌كنند و از باروری و وضعيت مطلوب آن اطمينان حاصل می‌كنند.

• مرحله جابجایی جنين

درمرحله پنجم آی وی اف حدود دو تا شش روز بعد از استخراج تخمک‌ها، بعداز آنكه جنين حاصل، مراحل رشدش را پشت سر گذاشت، آن را به وسيله يك كاتتراز طريق گردن رحم وارد رحم می‌نمايند. معمولا اين مرحله به سرعت و بدون درد می باشد. دو هفته بعد از انجام انتقال جنین، آزمایش خون بارداری انجام می گیرد. در صورت مثبت بودن آزمایش خون حاملگی، باید دو تا سه هفته بعد سونوگرافی جهت ارزیابی شرایط حاملگی انجام شود.

حتما بخوانید: تعیین جنسیت با آی وی اف

بررسی مدت زمان روش درمانی آی وی اف

درباره طول درمان آی وی اف می توان اعلام‌کرد که از آغاز تجویز و دریافت داروها تا جابجایی جنین به درون رحم، حدود سه هفته زمان موردنیاز می باشد. البته پیش از آغاز زمان درمان به روش آی وی اف، از او‌لین ویزیت و مشورت کردن، ارزیابی مدارک و پرونده پزشکی تا آنالیز های سونوگرافیک و آزمایشات موردنیاز برای آغاز پروسه آی وی اف، نزدیک به 4 هفته زمان صرف گردد.

بعد از اجرا این پروسه، درمان به روش آی وی اف شروع می شود. در آغاز حدود دو هفته داروهای باروری تجویز می گردد. در‌این بازه تست های موردنیاز و سونوگرافی، برای در دست گرفتن شرایط فولیکول ها و رحم انجام می‌‌‌‌گیرد. بعد از این دو هفته، عمل تخمک گیری یا پانکچر اعمال می‌گردد که نزدیک به نصف روز به طول می انجامد. بعد از آن لقاح تخمک و اسپرم در آزمایشگاه شکل می‌گیرد. حدود 3 تا 5 روز پس از لقاح، جنین برای جابجایی چک شده و آنگاه انتقال جنین انجام می‌گیرد.

حدود دو هفته پس از اتمام طول درمان به روش آی وی اف، در دو مرحله تست بتا یا به عبارتی تست خون بارداری اعمال می‌شود تا از وجود بارداری اطمینان حاصل گردد.

بررسی عوارض احتمالی ناشی از آی وی اف

دکتر سروی درخصوص عوارض آی وی اف اظهار کرده اند که : “آی وی اف یک عمل جراحی مینور است،یعنی یک عمل جراحی که عوارض بسیار کمی دارد.بیشترین عوارضی که ممکن است در حین عمل جراحی IVF اتفاق بیفتد را شرح می دهیم. اولین عارضه سندروم هایپر می باشد. دومین عارضه پورشن تخمدان(پیش بردن تخمدان) در اثر بزرگ شدن سایز تخمدان ها در حین تحریک پروسه IVF می باشد.سومین عارضه ممکن است در بعضی از خانم ها عفونت های لگنی بعد ازIVF اتفاق بیفتد.چهارمین عارضه، خانم هایی که اگر دچار چسبندگی های لگن هستند در اثرمشکلات مختلفی مثل آندومتریوز، یا جراحی های قبلی که داشتند مثلا شاید خانمی که عمل سزارین داشته  اگر منجر به چسبندگی حفره لگن باشد.

یکی از عوارضی که ممکن است بر اثر عمل IVF به وجود آید  آسیب عروقی می باشد. در مورد خانم هایی که هیچ عامل خطری ندارند این احتمال خیلی کم است ولی اگر که اتفاق بیفتد عارضه ی بدی است و ممکن است لازم یاشد که جراحی باز و یا تزریق خون به مریض انجام گردد. به طور کلی به خاطر داشته باشید که عوارض آی وی اف خیلی کم است. به طور متوسط احتمال عفونت لگنی یک در دو هزار نفر و احتمال خونریزی های عروق شکم یک به هزارو پانصد تا هر دو هزار نفر ممکن است اتفاق بیفتد”.

بعضی از عوارض آی وی اف عبارتند از:

• خروج مقدار کمی مایع روشن یا آغشته به خون بعد از اتمام مراحل‌ آی وی اف، کرامپ (گرفتگی) خفیف شکم، وهمچنین نفخ خفیف، یبوست، و گاها تندرنس(آلرژی) پستان.
• عوارضی که در صورت مشاهده بایستی مسلما به پزشک معالج اطلاع دهید از جمله: خون ریزی شدید واژن، درد لگن، دیده شدن خون در ادرار، تب بالاتر از ۳۸ درجه.
• از سایر عوارض آن، می توان از افزایش چند قلوزایی به جهت انتقال تعدادی جنین در رحم طی مراحل ای وی اف نام برد و به همین دلیل ریسک وضع حمل پره ترم (زود رس)، وزن کم هنگام تولد و عوارض معمول در بارداری‌های چندقلویی نیز افزایش می یابد.

با مراقبت های بعد از آی وی اف آشنا شویم

انجام مراقبت ها بعداز آی وی اف بسیار مهم و ضروری است و لازم است که حتما رعایت گردند. پیشنهاد ها و مراقبت های بعداز آی وی اف شامل موارد ذیل هستند :

بعداز انتقال جنین، ترجیحا تا 24 استراحت کرده و بعد فعالیت های روزانه تان را اغاز نمایید. تا ۴۸ ساعت شنا نکنید و یا در وان حمام قرار نگیرید. انجام کارهای سنگین، بلند کردن وسایل سنگین، فعالیت های شدید فیزیکی و ورزش تا پیش از پایدار شدن شرایط بارداری، توصیه نمی‌شود. برنامه غذایی تان را به نحوی تنظیم فرمایید که دچار یبوست و یا نفخ نشوید.

ممکن است بعد از انجام عمل ای وی اف،مقداری ترشحات روشن ببینید و یا لکه بینی داشته باشید، وجود اندکی تورم و آلرژی هنگام لمس پستان ها و همینطور گرفتگی خفیف در عضلات نیز طبیعی میباشد و موردنیاز وجود ندارد نگران باشید. ولی در صورتیکه که درد میانگین یا این که شدید و یا این که خون ریزی شدید داشتید قطعا با دکتر خود تماس حاصل نمایید.

دلایل استفاده از روش لقاح آزمایشگاهی

لقاح آزمایشگاهی(آی وی اف) برای درمان ناباروری های مختلف که هر کدام علت خاصی دارند به کار می رود که در ذیل به این موارد اشاره کرده ایم:

• در زنانی که لوله های رحمیشان خارج شده باشد.
• در زنانی که لوله های رحمی آن ها، مسدود و یا آسیب دیده باشد.
• ناباروری علت مردانه داشته باشد، مانند کاهش تعداد اسپرم یا کم تحرکی اسپرم
• وجود اختلالات در تخمک گذاری، فیبروئید های رحم، نارسایی زودرس تخمدان (يائسگي زودرس)
• ناتوانی اسپرم در نفوذ یا زنده ماندن در موکوز (موکوس) دهانه رحم
• ناهنجاری های ژنتیکی
• اندومتریوزها
• وجود آنتی بادی علیه اسپرم یا تخمک
• وهمچنین در ناباروری هایی با علت های نامعلوم

حتما بخوانید:ناباروری در مردان

کلام پایانی

طبق آمارهای به دست آمده، در بین روش های کمک باروری موجود،  آی وی اف پر استفاده ترین روش کمک باروری محسوب می شود. همچنین مهم است که بدانید نرخ بارداری با روش های کمک باروری به اندازه نرخ بارداری های طبیعی نیست. گاها این روش ها چندین بار باید تکرار شوند تا بارداری حاصل گردد.ناگفته نماند که وجود آنتی اکسیدان

درصد موفقیت آی وی اف یا لقاح آزمایشگاهی به عوامل مختلفی بستگی دارد. برای مثال سوابق تولید مثل و سن مادر، همچنین علت ناباروری و عوامل مرتبط با سبک زندگی نیز بی تاثیر نیست.

چنانچه تخمک های سالم تولید نشود و مرد عقیم باشد، یا از دیگر شیوه های درمان ناباروری نتیجه ای حاصل نشود، می توان از آیتم تخمک اهدایی، اسپرم اهدایی و یا جنین های اهدایی استفاده نمود. اما بهتر می باشد در چنین مواقعی با یک مشاور متخصص مشورت فرمائید. چون شما باید از شرایط حقوقی مرتبط با اهدای سلول های جنسی مانند حقوق قانونی اهداکننده آگاه گردید.

شما می‌توانید برای مشاوره در خصوص انجام آی وی اف  به دکتر فاطمه سروی، پزشک مجرب زنان و زایمان در غرب تهران ( دارنده فلوشیپ فوق تخصصی نازایی، لاپاروسکوپی و هیستروسکوپی، عضو انجمن نازایی اروپا و آمریکا، دانشیار دانشگاه تهران) مراجعه نمایید.

اینستاگرام دکتر فاطمه سروی

شماره های تماس جهت رزرو: 88087542-021 و 09195934458 و 09195600342