آی وی اف Ivf چیست؟ هر آنچه باید درباره ای وی اف بدانید

آی وی اف (IVF – لقاح آزمایشگاهی يا لقاح خارج رحمي) نوعی تکنولوژی برای تولید مثل می‌باشد. این تکنولوژی دربرگیرنده بازیابی تخمک ها از تخمدان های زن و رشد آن‌ها با اسپرم می باشدناباروری یک مشکل بسیار شایع به شمار می رود حدود بیست درصد از زوجین از ان رنج می برند. به طور کلی، علل ناباروری ۴۰ درصد مربوط به زن و ۴۰ درصد مربوط به مرد است. و ناگفته نماند که ۲۰ درصد ترکیبی از هر دو عامل مردانه و زنانه است. حدودا ده درصد از زوجین نابارور متقاضی انجام لقاح ازمایشگاهی ازمایشگاهی یا آی وی اف (IVF) هستند. در بعضی از علل ناباروری، ای وی اف اولین خط درمان به شمار می اید. و در بعضی موارد در صورت شکست درمان های اولیه شامل تحریک تخمک گذاری و ای یو ای روش ای وی اف انتخاب می شود.

پروسه‌ی درمان های کمک باروری به دلیل پیچیده بودن روش درمان، استفاده از داروهای تزریقی ، نیاز به جراحی و هزینه زیاد برای زوجین نابارور یک فرآیندی استرس‌زا می باشد. اما با داشتن اطلاعات کافی در خصوص چگونگی مراحل، عوارض و خطرات جانبی درمان می‌توان مسیر را هموار و آسان‌ کرد.

آی وی اف چیست؟ تمام آنچه باید درباره آن بدانید

در این مبحث سعی داریم با توضیحات کافی در مورد روش انجام ای وی اف و مراقبت های خاص حین انجام پروسه درمان در جهت کاهش استرس و درمان موفق در زوجین یاریگر ایشان باشیم.ای وی اف یکی از شناخته شده ترین انواع فن آوری کمک باروری است. ای وی اف  با استفاده از ترکیبی از داروها و روشهای جراحی برای کمک به اسپرم در باروری تخمک و همچنین به کاشت تخمک بارور در رحم شما کمک می کند.

ابتدا دارویی مصرف می کنید که چندین تخمک شما را بالغ و آماده لقاح می کند. سپس پزشک تخمها را از بدن شما خارج کرده و در آزمایشگاه با اسپرم مخلوط می کند تا به اسپرم کمک کند تخمها بارور شود. سپس آنها 1 یا چند تخمک بارور شده (جنین) را مستقیماً وارد رحم شما می کنند. اگر هر یک از جنین ها در پوشش رحم شما کاشته شود ، بارداری اتفاق می افتد.ای وی اف مراحل زیادی دارد و تکمیل کل مراحل چندین ماه طول می کشد. گاهی اوقات در اولین تلاش موثر است ، اما بسیاری از افراد برای باردار شدن به بیش از یک دوره آی وی اف نیاز دارند. در صورت بروز مشکلات باروری ، آی وی اف قطعاً شانس بارداری شما را افزایش می دهد ، اما هیچ تضمینی وجود ندارد – بدن همه متفاوت است و IVF برای همه مفید نخواهد بود.

حتما بخوانید: تعیین جنسیت به روش ای وی اف (IVF)

چه مشکلاتی را می توان با روش آی وی اف یا لقاح آزمایشگاهی درمان کرد:

1-آندومتریوز

2-ناباروری با علت مردانه

3-انسداد لوله‌های فالوپ

4-اختلالات تخمک‌گذاری

5-عدم توانایی اسپرم در نفوذ یا زنده ماندن در مخاط دهانه رحم

6-عدم کیفیت تخمک

7-بیماری ژنتیکی مادر یا پدر

8-مشکل باروری با علت ناشناخته

9- ذخیره تخمک

مراحل ای وی اف چیست؟

اولین مرحله در شروع سیکل درمانی آی وی اف بررسی سلامت عمومی در زوجین و سپس استفاده از حضور یک روانشناس بالینی برای کمک به استرس روحی زوجین می باشد. در صورتی که استفاده از تخمک یا جنین اهدایی مورد تظر باشد یا نیاز به رحم جایگزین وجود داشته حضور روان درمانگر بسیار احساس می شود.

تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسمی

تزریق اسپرم به سیتوپلاسم تخمک. در این روش تخمک با یک اسپرم نر منفرد در یک ظرف آزمایشگاهی ترکیب می شود. پس از لقاح ، جنین حاصل در رحم زن قرار می گیرد.

انتقال ترکیبات در فالوپ

تخمک و اسپرم در آزمایشگاه ترکیب شده و سپس با جراحی لاپاراسکوپی به لوله‌های رحمی تزریق می‌شوند. باروری در بدن اتفاق می افتد و جنین به‌طور طبیعی در رحم کاشته می‌شود.

 پیوند داخل رحمی زیگوت

در این روش، مانند GIFT، تخمک زن و اسپرم مرد در آزمایشگاه ترکیب می‌شوند و از طریق جراحی در لوله رحمی قرار می‌گیرند. اما مانند IVF، پزشک سپس جنین را وارد رحم می‌کند شکم لقاح آزمایشگاهی.

تخم یا جنین اهدا کنید

اگر یک زن نتواند با تخمک‌های خود باردار شود، تخمک اهدایی زن دیگری با اسپرم همسرش ترکیب می‌شود. (در کشور  ما، اتحادیه بین زن اهدا کننده تخمک و مرد قانونی) و در رحم جنین. اولین زن قرار می‌گیرد.

حتما بخوانید: تقویت قبل از ای وی اف، شانستان را افزایش دهید

روند درمان ای وی اف (IVF)

هنگامی که چرخه قاعدگی مادر در شرف شروع بود، به او داروهای باروری داده شد تا تخمدان ها را آزاد کند تا چندین تخمک بالغ آزاد شود (معمولاً هر ماه یک تخمک). گاهی اوقات ممکن است مجبور شود از تخم مرغ استفاده کند تا از ترشح زودرس جلوگیری کند. این یک هورمون مصنوعی است. مادر باید مرتباً به پزشک مراجعه کند تا سطح هورمون خون خود را بررسی کند و زمان رسیدن تخمک ها را بررسی کند.هنگامی که تخمک رسیده است ، پزشک یک سوزن نازک را از طریق دیواره واژن وارد تخمدان می کند (تحت بیهوشی). او تخم مرغ را بیرون آورد. (ممکن است سونوگرافی برای تعیین محل تخمک انجام شود.) در مرحله بعدی ، پزشک تخم مرغ را با اسپرم شریک زندگی در یک ظرف آزمایشگاهی مخلوط می کند.

مدت زمان روند درمانی ای وی اف

بعد از دو تا پنج روز ، هر تخمک بارور شده یک گلوله سلول تشکیل می دهد که “جنین” یا جنین نامیده می شود. سپس پزشک 2-4 از این جنین ها را از طریق کاتتر باریک از طریق دهانه رحم وارد رحم می کند. (اگر جنین بیشتری تشکیل شود ، اگر آن بخش از IVF از کار افتاد ، آنها را برای استفاده بعدی منجمد کنید.) اگر درمان موفقیت آمیز باشد ، جنین در دیواره رحم کاشته می شود و به رشد جنین ادامه می دهد. تولد نوزاد. آره.
در 02 تا 04 درصد زنان باردار آلوده به HIV ، چندین جنین کاشته شده و چندین زایمان انجام شده است.
دو هفته پس از قرارگیری جنین در رحم ، مادر می تواند با انجام آزمایش خون بارداری موفقیت کاشت را تأیید کند.

دکتر سروی متخصص ای وی اف

ای وی اف (IVF) پیشرفته ‌ترین و موثرترین روش درمان ناباروری است. یک دوره ای وی اف (IVF) حدود ۴ تا ۶ هفته طول می‌کشد.

ای وی اف ۶ مرحله اصلی دارد که شامل موارد زیر است:

1.  سرکوب چرخه طبیعی- چرخه طبیعی قاعدگی به کمک داروها سرکوب می‌شود.
2.  کمک به بازیابی تخمک- داروهایی برای تولید بیشتر تخمک توسط تخمدان‌ها تجویز می‌شود.
3.  نظارت بر پیشرفت مراحل و بلوغ تخمک‌ها – سونوگرافی برای بررسی تخمک‌ها انجام می‌شود و داروهایی برای کمک به بلوغ آن‌ها تجویز می‌شود.
4.  جمع‌آوری تخمک‌ها- سوزنی از طریق واژن به درون تخمدان‌ها وارد می‌شود تا تخمک‌ها جمع‌آوری شوند.
5.  بارور کردن تخمک‌ها- تخمک‌ها با اسپرم‌ها ترکیب شده و چند روز برای بارور شدن تخمک زمان داده می‌شود.
6.  انتقال جنین‌ها- در این مرحله یک یا تعداد بیشتری جنین به رحم منتقل می‌شود.

میزان موفقیت ای وی اف یا لقاح آزمایشگاهی

میزان موفقیت در ای وی اف یا لقاح آزمایشگاهی به عوامل مختلفی بستگی دارد. نوع و میزان مصرف داروهای قبل از آی وی اف، سن زن، وزن، میزان ذخیره تخمک، کیفیت اسپرم میزان موفقیت ای وی اف را تحت تاثیر قرار می دهد.

حتما بخوانید: هزینه عمل آی وی اف در سال جاری

طول درمان در ای وی اف

حدود ۴ تا ۶ هفته طول می‌کشد تا یک دوره‌آی.وی.اف کامل شود. باید چند هفته صبر کرد تا تخمک‌ها رسیده شود. حدود نصف روز طول می‌کشد تا تخمک و اسپرم گرفته و در آزمایشگاه تلقیح شود. ۲ تا ۵ روز دیگر هم باید صبر کرد تا جنین را به داخل رحم مادر وارد کنند، البته همان روز مادر مرخص شده و می‌تواند به منزل برود.

پیامد آی.وی.اف به نوع مشکل نازایی زوج‌ها و سن آنان بستگی دارد. معمولا خانم‌های جوان‌تر تخمک‌های سالم‌تری دارند و میزان موفقیت‌آی.وی.اف در آنها بیشتر است. به‌طور متوسط ۵۳ درصد شانس حامله شدن و ۹۲ درصد امکان زایمان سالم در هر دوره از درمان برای آنها وجود دارد. البته در مورد هر بیمار احتمال حاملگی قابل پیش‌بینی نیست چرا که به عوامل مختلفی چون: سن وسلامت دستگاه‌های تولیدمثل در دو جنس بستگی دارد.

چه زمانی ای وی اف پیشنهاد می‌شود؟

روش آی‌وی‌اف معمولا به‌عنوان اولین راه درمان و بهترین روش درمانی در شرایط زیر پیشنهاد می شود:

1.      انسداد دوطرفه لوله‌های فالوپ تخمدان

2.      وجود اندومتریوز

3.      ناباروری بدلیل مشکلات گردن رحم

4.      ‌اختلال در تخمک‌گذاری

5.      ناباروری با علت نامشخص.

6.      کم بودن میزان اسپرم در مرد .

آشنایی با تعیین جنسیت به وسیله آی وی اف

تعیین جنسیت با آی وی اف و آزمایش ژنتیک  PGD یا PGT، پیشرفته ترین شیوه تعیین جنسیت با دقت حدودا 100درصد می باشد. از این طریق تعداد کمی از سلول های جنین تشکیل‌شده، چندین روز بعد از IVF به آزمایشگاه ژنتیک فرستاده می‌شوند. پس از نمونه برداری، جنین ها منجمد شده تا نتایج ارزیابی های ژنتیکی به دست آید. بعداز آن بر طبق تحلیل ژنتیکی انجام شده، والدین می‌توانند از جنسیت جنین خود مطلع شوند. چنانچه جنسیت جنین آنالیز شده، مورد تائید والدین باشد، جنین به درون رحم مادر منتقل می شود. این شیوه به والدین این امکان را می دهد تا بتوانند با دقت 9/99 درصد جنسیت جنین خود را انتخاب نمایند.

مزیت‌های ای وی اف

ای وی اف قدیمی‌ترین روش کمک باروری است و به همین دلیل پژوهش‌های متعددی برای افزایش سلامت این روش و کودکان حاصل از آن انجام شده است و تاکنون عارضه‌ای در اثر‌آی.وی.افبدست نیامده است.علاوه بر این، پژوهش‌های اخیر‌ نشان می‌دهد که داروهای باروری میزان ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش نمی‌دهد. در ضمن پژوهشگران در حال انجام مطالعاتی برای تکامل و بهبود‌آی.وی.اف در آینده هستند.

یک شیوه بدون عارضه براي باروری است و از روش های قدیمی در این زمينه تلقی می شود . پژوهش های اخیر نشان ميدهد که داروهای بارداری سبب سرطان تخم دان نمی شوند.با به کاربستن این تلقیح آزمایشگاهی میتوان باروری خارج از رحم را انتظار داشت. زمانیکه جنین در درون شکم یا داخل لوله های رحم جای می گیرد، پزشک سعی ميکند جنین شکل گرفته در پوشش خارج از رحم را با دارو یا جراحی بیرون آورد.

خانم هایی که مصرف کننده داروهای باروری هستند، گاهی تحریک شدن بیش از حد تخم دان را حس ميکنند. تحریک یش از حد تخمدان با بزرگ شدن تخمدان همراه بوده است. این بزرگ شدن با نشانه هایی چون حس پری و معلق بودن، تنفس بریده بریده ، درد در ناحیه لگن، استفراغ، افزایش وزن، سرگیجه و تهوع ظاهر ميشود.

مزایای دیگری که درباره IVF باید بدانید

امروزه کمتر کسی پیدا می‌شود که درباره آی وی اف چیزی نشنیده باشد. همچنین زوج‌های بسیار زیادی وجود دارند که با این روش صاحب فرزند شده‌اند. بیمارهایی که در زمان گذشه هیچ راهی برای فرزنددار شدنشان وجود نداشت، امروزه می‌توانند با استفاده از تکنولوژی IVF دارای فرزند شوند. بیمارانی که دچار اختلال نارسایی زودرس تخمدان، بیمارانی با دلایل ناباروری مردانه ( تعداد کم یا اختتلال‌های ژنتیکی اسپرم)، افرادی که به‌دلایل مختلف لوله‌های فالوپ رحمشان دچار انسداد شده و… راهی برای بچه‌دار شدن نداشتند. امروزه دیگر این‌طور نیست و همه این افراد می‌توانند صاحب فرزند شوند.

افرادی که با این اختلال یا ناهنجاری‌های مکرر جنینی روبرو هستند یا زوج‌هایی که ناقل ژن معیوب شناخته‌ شده‌اند هم می‌توانند از این روش برای درمان استفاده کنند. برای مثال، اگر در ژنتیک زن یا مردی اختلال‌های کروموزومی و بیماری‌های خاص مانند هموفیلی یا تالاسمی وجود داشته باشد، برای آن‌ها در آزمایشگاه جنین تهیه شده و از جنین بیوبسی می‌شود. همچنین در ادامه برای بررسی ژنتیکی، جنین به بخش ژنتیک ارسال خواهد شد.

جنین‌هایی که شرایط عادی داشته باشند، آن را به داخل رحم انتقال می‌دهند. شما با این روش از سلامت جنین اطمینان کامل پیدا خواهید کرد. روش IVF یا PGD توانسته مشکل ناباروری را برای همه زوج‌ها برطرف کند. زوج‌هایی که دچار مشکل تالاسمی مینور هستند، می‌توانند از این تکلونوژی استفاده کرده و جنین سالم را به رحم مادر انتقال دهند. به‌لطف این روش، مطمئن خواهید بود که جنین مشکل تالاسمی ماژور را ندارد.

شایع‌ترین کاربردهای IVF

یکی از شایع‌ترین کاربردهای این روش استفاده از آن برای تعیین جنسیت است. شاید زوج‌ها مشکلاتی داشته باشند که جنسیت خاص، براساس بیماری‌های منتقل شونده از طریق جنسیت یا بیماری‌هایی که روی کروموزوم‌های X و Y هستند، منجر به ایجاد یک جنین با ناهنجاری کروموزومی یا یک جنین با سقط مکرر از زوج‌ها شود.

مثلا ممکن است زوج‌هایی مکرر دارای پسرهای سالم باشند، ولی به‌محض تشکیل جنین دختر، به‌دلیل عیب‌های منتقل شونده از طریق ژنتیک، حاملگی صورت نگیرد یا جنین سقط شود. درصورتی‌که این زوج‌ها دنبال جنسیت خاصی باشند، می‌توان در آزمایشگاه جنین شناسی، برای آن‌ها جنین تهیه کرد و بعداز انجام بیوبسی هم از نظر جنسیت و هم از نظر سلامتی، بررسی‌هایی به‌عمل آید و جنین سال به داخل رحم مادر منتقل شود.

به‌لطف پیدایش روش کمک باروری IVF شاهد هستیم که همه افراد می‌توانند از نعمت فرزند برخوردار شوند. برای کسانی که از نارسایی تخمدان رنج می‌برند، استفاده از تخمک اهدایی و حاملگی به روش IVF امکان‌پذیر شده است. در مردانی که دچار فقدان یا تعداد کن اسپرم هستند هم می‌توانند با روش جنین اهدایی یا انتقال رحم به داخل رحم، صاحب فرزند شوند. علاوه‌بر ارزش IVF در درمان این بیماران، بیشترین کاربرد این روش برای درمان سقط مکرر است.

زوج‌هایی که بیماری‌های ژنتیکی مختلف در فرزندانشان مشاهده می‌شود، می‌توانند با این روش صاحب فرزند سالم شوند. به‌این‌ترتیب افزایش سلامت جنین منجر به کاهش کلی میزان ناهنجاری در جامعه شده و در نتیجه سلامت نسل بعدی را همراه خواهد داشت.

حتما بخوانید: آی وی اف درد دارد؟

چه عوارضی در حین ای وی اف ممکن است به وجود اید؟

دردهای شکمی، واکنش آلرژیک پوست بعد از تزریقات ، نوسانات خلقی و تهوع در حین مصرف داروها ممکن است سبب بروز ناراحتی در بیمار شود.

سندروم هیپراسمولاسیون تخمدان به دلیل رشد بیش از حد تخمک ها که منجر به بزرگ شدن تخمدان‌ها شده و سبب احتباس مایعات در لگن افزایش وزن و اختلال اب و الکترولیت می شود. افراد مستعد این مشکل زنان دارای تخمدان پلی کیستسک و زنان دارای سن کم هستند. گاهی جهت کنترل این مشکل لازم است بیمار در بیمارستان تحت نظر باشد. ممکن است نیاز به تخلیه مایع جمع شده در لگن باشد.

خونریزی لگنی از عروق بزرگ به دلیل اسیب عروق با سوزن ، عفونت های سیستم تناسلی و پیچ خوردن تخمدان ها از دیگر عوارض خطرناک ولی بسیار نادر ای وی اف هستند. عفونت های لگنی معمولا در بیماران دچار اندومتریوز که تحت ای وی اف قرار می گیرند دیده می شود.

چند قلویی زایی به دلیل انتقال تعداد زیادی جنین از دیگر عوارض ای وی اف است. ریسک حاملگی خارج رحم و سقط و زایمان زودرس و وزن پایین جنین از دیگر عوارض ای وی اف است. ولی خوشبختانه ناهنجاری‌های جنینی در بیماران تحت ای وی اف افزایش نمی‌یابد. این مساله از جمله نکات امیدوار کننده است.

دکتر فاطمه سروی

دکتر فاطمه سروی جراح و متخصص زنان، لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی، مجموعه دکتر سروی در اعمال جراحی های لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی در رده پیشرفته قرار دارد

• متخصص و جراح زنان و زایمان عضو انجمن نازایی اروپا و امریکا
• دانشیار دانشگاه تهران و فلوشیپ فوق تخصصی نازایی،لاپاروسکوپی وهیستروسکوپی

جهت مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر با ما در تماس باشید.

اینستاگرام دکتر فاطمه سروی

هیستروسکوپی   |   لاپاراسکوپی رحم    |    درمان نازایی و ناباروری   |     آی وی اف